อนฺตรเปยฺยาลํ

กติปุจฺฉาวารวณฺณนา

[271] กติ อาปตฺติโยติ ปาราชิกาทีสุ ปญฺจสุ อาปตฺตีสุ เมถุนาทินฺนาทานาทิอนฺโตคธเภทํ อเปกฺขิตฺวา ชาติวเสน เอกตฺตํ อาโรเปตฺวา ปุจฺฉา กตาฯ กติ อาปตฺติกฺขนฺธาติ อนฺโตคธเภทํ อเปกฺขิตฺวา ปจฺเจกํ ราสฏฺเฐนาติ เอตฺตกเมเวตฺถ เภโทฯ วินีตานิเยว วินีตวตฺถูนีติ อาปตฺติโต วิรมณานิ เอว อวิปฺปฏิสารปาโมชฺชาทิธมฺมานํ การณตฺตา วตฺถูนีติ วินีตวตฺถูนิ, ตานิ เอตฺถ อตฺถโต วิรติอาทิอนวชฺชธมฺมา เอวฯ เวรํ มณตีติ เวรเหตุตฺตา ‘‘เวร’’นฺติ ลทฺธนามํ ราคาทิอกุสลปกฺขํ วินาเสติฯ

ธมฺมสฺสวนคฺคํ ภินฺทิตฺวา คจฺฉตีติ พหูสุ เอกโต นิสีทิตฺวา ธมฺมํ สุณนฺเตสุ ตํ ธมฺมสฺสวนสมาคมํ โกเปตฺวา อุฏฺฐาย คจฺฉติฯ อนาทโรวาติ ตุสฺสิตพฺพฏฺฐาเน ตุฏฺฐิํ, สํวิชิตพฺพฏฺฐาเน สํเวคญฺจ อปเวเทนฺโต เอวฯ กายปาคพฺภิยนฺติ อุนฺนติวเสน ปวตฺตนกายานาจารํฯ

[274] เมตฺตาย สมฺภูตํ เมตฺตํ, กายกมฺมํฯ อุภเยหิปีติ นวเกหิ, เถเรหิ จฯ ปิยํ กโรตีติ ตํ ปุคฺคลํ เปมฏฺฐานํ กโรติ, เกสนฺติ อาห ‘‘สพฺรหฺมจารีน’’นฺติฯ

ปุคฺคลํ ปฏิวิภชิตฺวา ภุญฺชตีติ ปกเตน สมฺพนฺโธฯ ตเมว ปุคฺคลปฏิวิภาคํ ทสฺเสตุํ ‘‘อสุกสฺสา’’ติอาทิ วุตฺตํฯ

ภุชิสฺสภาวกรณโตติ ตณฺหาทาสพฺยโต โมเจตฺวา สมถวิปสฺสนาสุ เสริวิหาริตากรณโตติ อตฺโถฯ นิยฺยาตีติ ปวตฺตติฯ สมฺมาทุกฺขกฺขยาย สํวตฺตตีติ อตฺโถฯ

กติปุจฺฉาวารวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

ฉอาปตฺติสมุฏฺฐานวารวณฺณนา

[276] ปฐเมน อาปตฺติสมุฏฺฐาเนนาติ เกวลํ กาเยนฯ ปาราชิกาปตฺติยา เอกนฺตสจิตฺตกสมุฏฺฐานตฺตา ‘‘น หีติ วตฺตพฺพ’’นฺติ วุตฺตํฯ สงฺฆาทิเสสาทีนํ ทุกฺกฏปริโยสานานํ ปญฺจนฺนํ อจิตฺตกานมฺปิ สมฺภวโต ‘‘สิยา’’ติ วุตฺตํ, อาปชฺชนํ สิยา ภเวยฺยาติ อตฺโถฯ หีนุกฺกฏฺเฐหิ ชาติอาทีหิ โอมสเน เอว ทุพฺภาสิตสฺส ปญฺญตฺตตฺตา สา เอกนฺตวาจาจิตฺตสมุฏฺฐานา เอวาติฯ

ทุติยสมุฏฺฐานนเย วาจาย เอว สมาปชฺชิตพฺพปาฏิเทสนียสฺส อภาวา ‘‘น หี’’ติ วุตฺตํฯ

ตติเย ปน โวสาสมานรูปํ ภิกฺขุนิํ กายวาจาหิ อนปสาทนปจฺจยา ปาฏิเทสนียสมฺภวโต ‘‘สิยา’’ติ วุตฺตํฯ

โอมสเน ปาจิตฺติยสฺส อทินฺนาทานสมุฏฺฐานตฺเตปิ ตปฺปจฺจยา ปญฺญตฺตสฺส ทุพฺภาสิตสฺส ปญฺจเมเนว สมุปฺปตฺตีติ ทสฺเสตุํ จตุตฺถวาเร ‘‘ทุพฺภาสิตํ อาปชฺเชยฺยาติ น หีติ วตฺตพฺพ’’นฺติ วตฺวา ปญฺจมวาเร ‘‘สิยาติ วตฺตพฺพ’’นฺติ วุตฺตํฯ กายวิกาเรเนว โอมสนฺตสฺส ปเนตฺถ ทุพฺภาสิตภาเวปิ กายกีฬาภาวาภาวโต ทุกฺกฏเมวาติ ทฏฺฐพฺพํฯ

ฉฏฺฐวาเร ปน วิชฺชมาโนปิ กาโย ทุพฺภาสิตสฺส องฺคํ น โหติ, ปญฺจมสมุฏฺฐาเน เอว ฉฏฺฐมฺปิ ปวิสตีติ ทสฺเสตุํ ‘‘น หี’’ติ ปฏิกฺขิตฺตํ, น ปน ตตฺถ สพฺพถา ทุพฺภาสิเตน อนาปตฺตีติ ทสฺเสตุํฯ น หิ ทวกมฺยตาย กายวาจาหิ โอมสนฺตสฺส ทุพฺภาสิตาปตฺติ น สมฺภวติฯ ยญฺหิ ปญฺจเมเนว สมาปชฺชติ, ตํ ฉฏฺเฐนปิ สมาปชฺชติ เอว ธมฺมเทสนาปตฺติ วิยาติ คเหตพฺพํฯ เสสํ สมุฏฺฐานวาเร สุวิญฺเญยฺยเมวฯ

ฉอาปตฺติสมุฏฺฐานวารวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

กตาปตฺติวารวณฺณนา

[277] ทุติเย ปน กติวาเร ปฐมสมุฏฺฐาเนน อาปชฺชิตพฺพานํ อาปตฺตีนํ ลหุทสฺสนสุขตฺถํ กุฏิการาทีนิ เอว สมุทฺธฏานิ, น อญฺเญสํ อภาวา, สญฺจริตฺตาทีนมฺปิ วิชฺชมานตฺตาฯ เอวํ ทุติยสมุฏฺฐานาทีสุปิฯ ‘‘กปฺปิยสญฺญี’’ติ อิมินา อจิตฺตกตฺตํ ทสฺเสติฯ ‘‘กุฏิํ กโรตี’’ติ อิมินา วจีปโยคาภาวํฯ อุภเยนาปิ เกวลํ กาเยเนว ทุกฺกฏาทีนํ สมฺภวํ ทสฺเสติฯ เอวํ อุปริปิ ยถานุรูปํ กาตพฺพํฯ