เมนู

11. ปญฺจสติกกฺขนฺธโก

ขุทฺทานุขุทฺทกสิกฺขาปทกถาวณฺณนา

[437] ปญฺจสติกกฺขนฺธเก ปาฬิยํ ‘‘อปาวุโส, อมฺหากํ สตฺถารํ ชานาสี’’ติ อิทํ เถโร สยํ ภควโต ปรินิพฺพุตภาวํ ชานนฺโตปิ อตฺตนา สหคตภิกฺขุปริสาย ญาปนตฺถเมว, สุภทฺทสฺส วุฑฺฒปพฺพชิตสฺส สาสนสฺส ปฏิปกฺขวจนํ ภิกฺขูนํ วิญฺญาปนตฺถญฺจ เอวํ ปุจฺฉิฯ สุภทฺโท หิ กุสินารายํ ภควติ อภิปฺปสนฺนาย ขตฺติยาทิคหฏฺฐปริสาย มชฺเฌ ภควโต ปรินิพฺพานํ สุตฺวา หฏฺฐปหฏฺโฐปิ ภเยน ปหฏฺฐาการํ วาจาย ปกาเสตุํ น สกฺขิสฺสติ, อิเธว ปน วิชนปเทเส สุตฺวา ยถาชฺฌาสยํ อตฺตโน ปาปลทฺธิํ ปกาเสสฺสติ, ตโต ตเมว ปจฺจยํ ทสฺเสตฺวา ภิกฺขู สมุสฺสาเหตฺวา ธมฺมวินยสงฺคหํ กาเรตฺวา เอตสฺส ปาปภิกฺขุสฺส, อญฺเญสญฺจ อีทิสานํ มโนรถวิฆาตํ, สาสนฏฺฐิติญฺจ กริสฺสามีติ ชานนฺโตว ตํ ปุจฺฉีติ เวทิตพฺพํฯ เตเนว เถโร ‘‘เอกมิทาหํ, อาวุโส, สมย’’นฺติอาทินา สุภทฺทวจนเมว ทสฺเสตฺวา ธมฺมวินยํ สงฺคายาเปสิฯ นานาภาโวติ สรีเรน นานาเทสภาโว, วิปฺปวาโสติ อตฺโถฯ วินาภาโวติ มรเณน วิยุชฺชนํฯ อญฺญถาภาโวติ ภวนฺตรูปคมเนน อญฺญาการปฺปตฺติฯ

[441] ‘‘อากงฺขมาโน…เป.… สมูหเนยฺยา’’ติ อิทํ ภควา มยา ‘‘อากงฺขมาโน’’ติ วุตฺตตฺตา เอกสิกฺขาปทมฺปิ สมูหนิตพฺพํ อปสฺสนฺตา, สมูหเน จ โทสํ ทิสฺวา ธมฺมสงฺคหกา ภิกฺขู ‘‘อปญฺญตฺตํ น ปญฺญาเปสฺสาม, ปญฺญตฺตํ น สมุจฺฉินฺทิสฺสามา’’ติอาทินา ปุน ‘‘ปญฺญตฺติสทิสาย อกุปฺปาย กมฺมวาจาย สาเวตฺวา สมาทาย วตฺติสฺสนฺติ, ตโต ยาว สาสนนฺตรธานา อปฺปฏิพาหิยานิ สิกฺขาปทานิ ภวิสฺสนฺตี’’ติ อิมินา อธิปฺปาเยน อโวจาติ ทฏฺฐพฺพํฯ เตเนว มหาเถราปิ ตเถว ปฏิปชฺชิํสุฯ

คิหิคตานีติ คิหีสุ คตานิฯ ขตฺติยมหาสาราทิคิหีหิ ญาตานีติ อตฺโถฯ จิตกธูมกาโล อตฺตโน ปวตฺติปริโยสานภูโต เอตสฺสาติ ธูมกาลิกํ