10. ภิกฺขุนิกฺขนฺธโก

มหาปชาปติโคตมีวตฺถุกถาวณฺณนา

[403] ภิกฺขุนิกฺขนฺธเก ‘‘มาตุคามสฺส ปพฺพชิตตฺตา’’ติ อิทํ ปญฺจวสฺสสตโต อุทฺธํ สทฺธมฺมสฺส อปฺปวตฺตนการณทสฺสนํฯ สุกฺขวิปสฺสกขีณาสววเสน วสฺสสหสฺสนฺติอาทิ ขนฺธกภาณกานํ มตํ คเหตฺวา วุตฺตํฯ ทีฆนิกายฏฺฐกถายํ ปน ‘‘ปฏิสมฺภิทาปฺปตฺเตหิ วสฺสสหสฺสํ อฏฺฐาสิ, ฉฬภิญฺเญหิ วสฺสสหสฺสํ, เตวิชฺเชหิ วสฺสสหสฺสํ, สุกฺขวิปสฺสเกหิ วสฺสสหสฺสํ, ปาติโมกฺเขหิ วสฺสสหสฺสํ อฏฺฐาสี’’ติ (ที. นิ. อฏฺฐ. 3.161) วุตฺตํฯ องฺคุตฺตร (อ. นิ. อฏฺฐ. 3.8.51) -สํยุตฺตฏฺฐกถาสุปิ (สํ. นิ. อฏฺฐ. 2.2.156) อญฺญถาว วุตฺตํ, ตํ สพฺพํ อญฺญมญฺญวิรุทฺธมฺปิ ตํตํภาณกานํ มเตน ลิขิตสีหฬฏฺฐกถาสุ อาคตนยเมว คเหตฺวา อาจริเยน ลิขิตํ อีทิเส กถาวิโรเธ สาสนปริหานิยา อภาวโต, โสธนุปายาภาวา จฯ ปรมตฺถวิโรโธ เอว หิ สุตฺตาทินเยน โสธนีโย, น กถามคฺควิโรโธติฯ

มหาปชาปติโคตมีวตฺถุกถาวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

ภิกฺขุนีอุปสมฺปทานุชานนกถาวณฺณนา

[404-8] ปาฬิยํ ยทคฺเคนาติ ยสฺมิํ ทิวเสฯ ตทาติ ตสฺมิํเยว ทิวเสฯ วิมาเนตฺวาติ อวมานํ กตฺวาฯ

[410-1] อาปตฺติคามินิโยติ อาปตฺติํ อาปนฺนาโยฯ กมฺมวิภงฺเคติ ปริวาเร กมฺมวิภงฺเค (ปริ. 482 อาทโย)ฯ

[413-5] ปาฬิยํ ทฺเว ติสฺโส ภิกฺขุนิโยติ ทฺวีหิ ตีหิ ภิกฺขุนีหิฯ น อาโรเจนฺตีติ ปาติโมกฺขุทฺเทสกสฺส น อาโรเจนฺติฯ

[416] ทุสฺสเวณิยาติ อเนกทุสฺสปฏฺเฏ เอกโต กตฺวา กตเวณิยาฯ

[417] วิเสสกนฺติ ปตฺตเลขาทิวณฺณวิเสสํฯ ปกิณนฺตีติ วิกฺกิณนฺติฯ นมนกนฺติ ปาสุกฏฺฐินมนกพนฺธนํฯ

[422-5] สํเวลฺลิยนฺติ กจฺฉํ พนฺธิตฺวา นิวาสนํฯ ตโย นิสฺสเยติ รุกฺขมูลเสนาสนสฺส ตาสํ อลพฺภนโต วุตฺตํฯ

[426-8] อฏฺเฐว ภิกฺขุนิโย ยถาวุฑฺฒํ ปฏิพาหนฺตีติ อฏฺฐ ภิกฺขุนิโย วุฑฺฒปฏิปาฏิยาว คณฺหนฺติโย อาคตปฏิปาฏิํ ปฏิพาหนฺติ, นาญฺญาติ อตฺโถฯ อนุวาทํ ปฏฺฐเปนฺตีติ อิสฺสริยํ ปวตฺเตนฺตีติ อตฺถํ วทนฺติฯ

[430] ภิกฺขุทูเตนาติ ภิกฺขุนา ทูตภูเตนฯ สิกฺขมานทูเตนาติ สิกฺขมานาย ทูตายฯ

[431] น สมฺมตีติ นปฺปโหติฯ นวกมฺมนฺติ ‘‘นวกมฺมํ กตฺวา วสตู’’ติ อปโลเกตฺวา สงฺฆิกภูมิยา โอกาสทานํฯ

[432-6] สนฺนิสินฺนคพฺภาติ ทุวิญฺเญยฺยคพฺภาฯ มหิลาติตฺเถติ อิตฺถีนํ สาธารณติตฺเถฯ

ภิกฺขุนีอุปสมฺปทานุชานนกถาวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

ภิกฺขุนิกฺขนฺธกวณฺณนานโย นิฏฺฐิโตฯ

11. ปญฺจสติกกฺขนฺธโก

ขุทฺทานุขุทฺทกสิกฺขาปทกถาวณฺณนา

[437] ปญฺจสติกกฺขนฺธเก ปาฬิยํ ‘‘อปาวุโส, อมฺหากํ สตฺถารํ ชานาสี’’ติ อิทํ เถโร สยํ ภควโต ปรินิพฺพุตภาวํ ชานนฺโตปิ อตฺตนา สหคตภิกฺขุปริสาย ญาปนตฺถเมว, สุภทฺทสฺส วุฑฺฒปพฺพชิตสฺส สาสนสฺส ปฏิปกฺขวจนํ ภิกฺขูนํ วิญฺญาปนตฺถญฺจ เอวํ ปุจฺฉิฯ สุภทฺโท หิ กุสินารายํ ภควติ อภิปฺปสนฺนาย ขตฺติยาทิคหฏฺฐปริสาย มชฺเฌ ภควโต ปรินิพฺพานํ สุตฺวา หฏฺฐปหฏฺโฐปิ ภเยน ปหฏฺฐาการํ วาจาย ปกาเสตุํ น สกฺขิสฺสติ, อิเธว ปน วิชนปเทเส สุตฺวา ยถาชฺฌาสยํ อตฺตโน ปาปลทฺธิํ ปกาเสสฺสติ, ตโต ตเมว ปจฺจยํ ทสฺเสตฺวา ภิกฺขู สมุสฺสาเหตฺวา ธมฺมวินยสงฺคหํ กาเรตฺวา เอตสฺส ปาปภิกฺขุสฺส, อญฺเญสญฺจ อีทิสานํ มโนรถวิฆาตํ, สาสนฏฺฐิติญฺจ กริสฺสามีติ ชานนฺโตว ตํ ปุจฺฉีติ เวทิตพฺพํฯ เตเนว เถโร ‘‘เอกมิทาหํ, อาวุโส, สมย’’นฺติอาทินา สุภทฺทวจนเมว ทสฺเสตฺวา ธมฺมวินยํ สงฺคายาเปสิฯ นานาภาโวติ สรีเรน นานาเทสภาโว, วิปฺปวาโสติ อตฺโถฯ วินาภาโวติ มรเณน วิยุชฺชนํฯ อญฺญถาภาโวติ ภวนฺตรูปคมเนน อญฺญาการปฺปตฺติฯ

[441] ‘‘อากงฺขมาโน…เป.… สมูหเนยฺยา’’ติ อิทํ ภควา มยา ‘‘อากงฺขมาโน’’ติ วุตฺตตฺตา เอกสิกฺขาปทมฺปิ สมูหนิตพฺพํ อปสฺสนฺตา, สมูหเน จ โทสํ ทิสฺวา ธมฺมสงฺคหกา ภิกฺขู ‘‘อปญฺญตฺตํ น ปญฺญาเปสฺสาม, ปญฺญตฺตํ น สมุจฺฉินฺทิสฺสามา’’ติอาทินา ปุน ‘‘ปญฺญตฺติสทิสาย อกุปฺปาย กมฺมวาจาย สาเวตฺวา สมาทาย วตฺติสฺสนฺติ, ตโต ยาว สาสนนฺตรธานา อปฺปฏิพาหิยานิ สิกฺขาปทานิ ภวิสฺสนฺตี’’ติ อิมินา อธิปฺปาเยน อโวจาติ ทฏฺฐพฺพํฯ เตเนว มหาเถราปิ ตเถว ปฏิปชฺชิํสุฯ

คิหิคตานีติ คิหีสุ คตานิฯ ขตฺติยมหาสาราทิคิหีหิ ญาตานีติ อตฺโถฯ จิตกธูมกาโล อตฺตโน ปวตฺติปริโยสานภูโต เอตสฺสาติ ธูมกาลิกํฯ