ยถา จ ทิฏฺฐิํ คเหตฺวา โวหรนฺตสฺส ‘‘อิโต ทิฏฺฐิโต โอรมาหี’’ติ อวตฺวา กตกมฺมํ เกวลาย ทิฏฺฐิวิปตฺติยา กตตฺตา อนาปตฺติยา กตํ นาม อธมฺมกมฺมํ โหติ, เอวํ สีลวิปตฺติํ อาปชฺชิตฺวา ลชฺชิธมฺเม โอกฺกนฺเต ยถาธมฺมํ วุฏฺฐาย สํวเร ฐาตุกามสฺส กตํ ตชฺชนียาทิกมฺมํ เกวลาย สีลวิปตฺติยา กตตฺตา อเทสนาคามินิยา กตํ นาม อธมฺมกมฺมํ โหติฯ เตเนว นิยสฺสกมฺเมปิ ‘‘อปิสฺสุ ภิกฺขู ปกตา ปริวาสํ เทนฺตา’’ติอาทินา สํวเร อฏฺฐานเมว กมฺมนิมิตฺตภาเวน วุตฺตํฯ อทนฺตํ ทมนตฺถเมว หิ ตชฺชนียาทิกมฺมานิ อนุญฺญาตานีติฯ เกจิ ปน ‘‘อเทสนาคามินิยาติ อิทํ ปาราชิกาปตฺติํเยว สนฺธาย วุตฺตํ, น สงฺฆาทิเสส’’นฺติ (สารตฺถ. ฏี. จูฬวคฺค 3.4) วทนฺติ, ตํ สุกฺกปกฺเข ‘‘เทสนาคามินิยา อาปตฺติยา กตํ โหตี’’ติ อิมินา วจเนน วิรุชฺฌติฯ สงฺฆาทิเสสสฺสาปิ จ ปริยายโต เทสนาคามินิโวหาเร คยฺหมาเน ‘‘อาปตฺติยา กตํ โหตี’’ติ วุตฺตวารโต อิมสฺส วารสฺส วิเสโส น สิยา, อฏฺฐกถายมฺเปตฺถ วิเสสภาโว น ทสฺสิโตฯ ตสฺมา วุตฺตนเยเนเวตฺถ อธิปฺปาโย คเหตพฺโพฯ

[6] สพฺพานิปีติ ตชฺชนียนิยสฺสปพฺพาชนียกมฺมานิ ตีณิปิฯ อญฺญกมฺมสฺส วตฺถุนาติ ตชฺชนียโต อญฺญสฺส กมฺมสฺส วตฺถุนา อญฺญกมฺมกรณํ นาม โกจิ โทโสปิ น โหตีติ อธิปฺปาโยฯ การณมาห ‘‘กสฺมา’’ติอาทินาฯ

[8] ปนฺนโลมาติ ปติตมานโลมาฯ

อธมฺมกมฺมทฺวาทสกกถาทิวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

นิยสฺสกมฺมกถาทิวณฺณนา

[11] นิยสฺสกมฺเม ปาฬิยํ อปิสฺสูติ อปิจาติ อิมสฺมิํ อตฺเถ นิปาตสมุทาโยฯ นิสฺสาย เต วตฺถพฺพนฺติ เอตฺถ เกจิ กลฺยาณมิตฺตายตฺตวุตฺติตํ สนฺธาย วุตฺตนฺติ วทนฺติ, อญฺเญ ปน นิสฺสยคฺคหณเมวาติ, อุภเยนปิสฺส เสริวิหาโร น วฏฺฏตีติ ทีปิตนฺติ ทฏฺฐพฺพํฯ

[21] ปพฺพาชนียกมฺเม ‘‘ปพฺพาชนียกมฺมํ ปฏิปฺปสฺสมฺเภตู’’ติ อิทํ ปกฺกมนาทิํ อกตฺวา สมฺมาวตฺตนฺตานํ วเสน วุตฺตํฯ