10. โกสมฺพกกฺขนฺธโก

โกสมฺพกวิวาทกถาวณฺณนา

[451] โกสมฺพกกฺขนฺธเก สเจ โหติ, เทเสสฺสามีติ วินยธรสฺส วจเนน อาปตฺติทิฏฺฐิํ ปฏิลภิตฺวา เอวมาหฯ เตเนว ปาฬิยํ ‘‘โส ตสฺสา อาปตฺติยา อนาปตฺติทิฏฺฐิ โหตี’’ติ วุตฺตํฯ นตฺถิ อาปตฺตีติ อุทกสฺส ฐปนภาวํ อชานิตฺวา วา ฐปิตํ ฉฑฺเฑตฺวา วิสฺสริตฺวา วา คมเน อสญฺจิจฺจ อสติยา อนาปตฺติปกฺโขปิ สมฺภวตีติ วินยธโร ตตฺถ อนาปตฺติทิฏฺฐิํ ปฏิลภิตฺวา เอวมาหฯ เตเนว ปาฬิยํ ‘‘อญฺเญ ภิกฺขู ตสฺส อาปตฺติยา อนาปตฺติทิฏฺฐิโน โหนฺตี’’ติ วุตฺตํฯ ปริสายปิสฺส อนาปตฺติทิฏฺฐิยา อุปฺปนฺนตฺตา ‘‘อญฺเญ’’ติ พหุวจนํ กตํฯ อนาปตฺติทิฏฺฐิ อโหสีติ สุตฺตนฺติกตฺเถรสฺส วินเย อปกตญฺญุตาย วินยธรสฺส วจนมตฺเตน โส เอวมโหสิ, สา ปนสฺส อาปตฺติ เอว อุทกาวเสสสฺส ฐปนภาวํ ญตฺวา ฐปิตตฺตาฯ วตฺถุมตฺตชานเน เอว หิ เสขิยา สจิตฺตกา, น ปณฺณตฺติวิชานเนฯ เตเนว ปาฬิยํ ‘‘ตสฺสา อาปตฺติยา อนาปตฺติทิฏฺฐิ โหตี’’ติ สพฺพตฺถ อาปตฺติ อิจฺเจว วุตฺตํฯ ‘‘อาปตฺติํ อาปชฺชมาโน’’ติ อิทํ วินยธรตฺเถโร ‘‘ตยา อิทํ อุทกํ ฐปิต’’นฺติ อตฺตนา ปุฏฺเฐน สุตฺตนฺติกตฺเถเรน ‘‘อามาวุโส’’ติ วุตฺตวจนํ สริตฺวา ปณฺณตฺติอโกวิทตาย สญฺจิจฺเจว อกาสีติ อาปตฺติทิฏฺฐิ หุตฺวาว อโวจฯ เตเนว ปาฬิยํ ‘‘อญฺเญ ภิกฺขู ตสฺสา อาปตฺติยา อาปตฺติทิฏฺฐิโน โหนฺตี’’ติ วุตฺตํฯ

[453] ‘‘น ตาว ภินฺโน’’ติ อิทํ อุกฺขิปนตทนุวตฺตนมตฺเตน สงฺโฆ ภินฺโน นาม น โหติ, ตํ นิสฺสาย ปน อุภยปกฺขิกานํ ปกฺขํ ปริเยสิตฺวา อญฺญมญฺญํ โกธวเสน กายวจีกลหวฑฺฒเนเนว โหตีติ อิมมตฺถํ สนฺธาย วุตฺตํฯ เตนาห ‘‘โส จ โข กลหวเสนา’’ติฯ สมฺภมอตฺถวเสนาติ ตุริตตฺถวเสนฯ

[454] อการเณติอาทิ อนุกฺขิปิตฺวาว อุปาเยน สญฺญาเปตฺวา หิเตสิตาย อาปตฺติโต โมเจตุํ ยุตฺตฏฺฐาเน โกธจิตฺตวเสน วิเหฐนตฺถาย กตภาวํ สนฺธาย วุตฺตํ, น ปน กมฺมงฺคสฺส อภาวํ สนฺธายฯ