ตํ ปน อุปธานํ อุโปสถิกานํ คหฏฺฐานํ วฏฺฏติฯ อุจฺจาสยนมหาสยนเมว หิ ตทา เตสํ น วฏฺฏติฯ ทีฆนิกายฏฺฐกถาทีสุ กิญฺจาปิ ‘‘ฐเปตฺวา ตูลิกํ สพฺพาเนว โคนกาทีนิ รตนปริสิพฺพิตานิ วฏฺฏนฺตี’’ติอาทิ วุตฺตํ, วินยฏฺฐกถาเยว กปฺปิยากปฺปิยภาเว ปมาณนฺติ คเหตพฺพํฯ
อชฺฌาราเมอุปาหนปฏิกฺเขปกถาทิวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ
คิหิวิกตานุญฺญาตาทิกถาวณฺณนา
[256] อภินิสฺสายาติ อปสฺสายฯ วิสุกายิกวิปฺผนฺทิตานนฺติ ปฏิปกฺขภูตานํ ทิฏฺฐิจิตฺตวิปฺผนฺทิตานนฺติ อตฺโถฯ
[257] ยตินฺทฺริยนฺติ มนินฺทฺริยวเสน สญฺญตินฺทฺริยํฯ
[258] ปาฬิยํ อฏฺฐกวคฺคิกานีติ สุตฺตนิปาเต (สุ. นิ. 772 อาทโย) อฏฺฐกวคฺคภูตานิ โสฬส สุตฺตานิฯ เอวํ จิรํ อกาสีติ เอวํ จิรกาลํ ปพฺพชฺชํ อนุปคนฺตฺวา อคารมชฺเฌ เกน การเณน วาสมกาสีติ อตฺโถฯ โส กิร มชฺฌิมวเย ปพฺพชิโต, เตน ภควา เอวมาหฯ เอตมตฺถํ วิทิตฺวาติ กาเมสุ ทิฏฺฐาทีนวา จิรายิตฺวาปิ ฆราวาเสน ปกฺขนฺทนฺตีติ เอตมตฺถํ สพฺพาการโต วิทิตฺวาฯ
อาทีนวํ โลเกติ สงฺขารโลเก อนิจฺจตาทิอาทีนวํฯ นิรุปธินฺติ นิพฺพานํฯ ‘‘อริโย น รมตี ปาเป’’ติ อิมสฺส เหตุมาห ‘‘ปาเป น รมตี สุจี’’ติฯ ตตฺถ สุจีติ วิสุทฺธปุคฺคโลฯ
[259] กาฬสีโหติ กาฬมุขวานรชาติฯ จมฺมํ น วฏฺฏตีติ นิสีทนตฺถรณํ กาตุํ น วฏฺฏติ, ภูมตฺถรณาทิวเสน เสนาสนปริโภโค วฏฺฏเตวฯ
คิหิวิกตานุญฺญาตาทิกถาวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ
จมฺมกฺขนฺธกวณฺณนานโย นิฏฺฐิโตฯ
6. เภสชฺชกฺขนฺธโก
ปญฺจเภสชฺชาทิกถาวณฺณนา
[260] เภสชฺชกฺขนฺธเก ปิตฺตํ โกฏฺฐพฺภนฺตรคตํ โหตีติ พหิสรีเร พฺยาเปตฺวา ฐิตํ อพทฺธปิตฺตํ โกฏฺฐพฺภนฺตรคตํ โหติ, เตน ปิตฺตํ กุปิตํ โหตีติ อธิปฺปาโยฯ
[261-2] ปาฬิยํ นจฺฉาเทนฺตีติ รุจิํ น อุปฺปาเทนฺติฯ สุสุกาติ สมุทฺเท เอกา มจฺฉชาติ, กุมฺภิลาติปิ วทนฺติฯ สํสฏฺฐนฺติ ปริสฺสาวิตํฯ
[263] ปิฏฺเฐหีติ ปิสิเตหิฯ กสาเวหีติ ตจาทีนิ อุทเก ตาเปตฺวา คหิตอูสเรหิฯ อุพฺภิทนฺติ อูสรปํสุมยํฯ โลณพิลนฺติ โลณวิเสโสฯ
[264-5] ฉกณนฺติ โคมยํฯ ปากติกจุณฺณนฺติ อปกฺกกสาวจุณฺณํ, คนฺธจุณฺณํ ปน น วฏฺฏติฯ ปาฬิยํ จุณฺณจาลินินฺติ อุทุกฺขเล โกฏฺฏิตจุณฺณปริสฺสาวนิํฯ สุวณฺณเครุโกติ สุวณฺณตุตฺถาทิฯ ปาฬิยํ อญฺชนูปปิสนนฺติ อญฺชเน อุปเนตุํ ปิสิตพฺพเภสชฺชํฯ
[267-9] กพฬิกาติ อุปนาหเภสชฺชํฯ ฆรทินฺนกาพาโธ นาม ฆรณิยา ทินฺนวสีกรณเภสชฺชสมุฏฺฐิตอาพาโธฯ ตาย ฉาริกาย ปคฺฆริตํ ขาโรทกนฺติ ปริสฺสาวเน ตจฺฉาริกํ ปกฺขิปิตฺวา อุทเก อภิสิญฺจิเต ตโต ฉาริกโต เหฏฺฐา ปคฺฆริตํ ขาโรทกํฯ ปาฬิยํ อกฏยูเสนาติ อนภิสงฺขเตน มุคฺคยูเสนฯ กฏากเฏนาติ มุคฺเค ปจิตฺวา อจาเลตฺวา ปริสฺสาวิเตน มุคฺคยูเสนาติ วทนฺติฯ
ปญฺจเภสชฺชาทิกถาวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ
