อมิสฺสีกตนฺติ อมิสฺสกตํฯ กิเลสา หิ อารมฺมเณน สทฺธิํ จิตฺตํ มิสฺสํ กโรนฺติ, เตสํ อภาวา อมิสฺสีกตํฯ ภุสา วาตวุฏฺฐีติ พลววาตกฺขนฺโธฯ

อุปาทานกฺขยสฺส จาติ อุปโยคตฺเถ สามิวจนํฯ ทิสฺวา อายตนุปฺปาทนฺติ จกฺขาทิอายตนานํ อุปฺปาทญฺจ วยญฺจ ทิสฺวาฯ จิตฺตํ วิมุจฺจตีติ อิมาย วิปสฺสนาปฏิปตฺติยา ผลสมาปตฺติวเสน จิตฺตํ วิมุจฺจติฯ

โสณโกฬิวิสกถาทิวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

ทิคุณาทิอุปาหนปฏิกฺเขปกถาวณฺณนา

[245] สกฏวาเหติ ทฺวีหิ สกเฏหิ ปริจฺฉินฺเน วาเหฯ ‘‘วาเห’’ติ พหุวจนสฺส หิรญฺญวิเสสนตฺเตปิ สามญฺญาเปกฺขาย ‘‘หิรญฺญ’’นฺติ เอกวจนํ กตํฯ

[246] อทฺทาริฏฺฐกวณฺณาติ อลฺลาริฏฺฐผลวณฺณา, ตินฺตกากปกฺขวณฺณาติปิ วทนฺติฯ รชนนฺติ อุปลิตฺตํ นีลาทิวณฺณํ สนฺธาย วุตฺตํฯ เตนาห ‘‘โจฬเกน ปุญฺฉิตฺวา’’ติฯ ตญฺหิ ตถา ปุญฺฉิเต วิคจฺฉติฯ ยํ ปน จมฺมสฺส ทุคฺคนฺธาปนยนตฺถํ กาฬรตฺตาทิรชเนหิ รญฺชิตตฺตา กาฬรตฺตาทิวณฺณํ โหติ, ตํ โจฬาทีหิ อปเนตุํ น สกฺกา จมฺมคติกเมว, ตสฺมา ตํ วฏฺฏตีติ ทฏฺฐพฺพํฯ

ขลฺลกนฺติ สพฺพปณฺหิปิธานจมฺมํ, อปริคฬนตฺถํ ปณฺหิอุปริภาเค อปิธาย อาโรปนพนฺธนมตฺตํ วฏฺฏติฯ วิจิตฺราติ สณฺฐานโต วิจิตฺรปฏา อธิปฺเปตา, น วณฺณโต สพฺพโส อปเนตพฺเพสุ ขลฺลกาทีสุ ปวิฏฺฐตฺตาฯ พิฬาลสทิสมุขตฺตา มหาอุลูกา ‘‘ปกฺขิพิฬาลา’’ติ วุจฺจติ, เตสํ จมฺมํ นาม ปกฺขโลมเมวฯ

ทิคุณาทิอุปาหนปฏิกฺเขปกถาวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ