สาริปุตฺตโมคฺคลฺลานปพฺพชฺชากถาวณฺณนา

[60] สารีพฺราหฺมณิยา ปุตฺโต สาริปุตฺโตฯ โมคฺคลีพฺราหฺมณิยา ปุตฺโต โมคฺคลฺลาโนฯ ฉนฺนปริพฺพาชกสฺสาติ เสตวตฺเถน หิริโกปีนํ ฉาเทตฺวา วิจรณกปริพฺพาชกสฺส, เตน ‘‘นายํ นคฺคปริพฺพาชโก’’ติ ทสฺเสติฯ ‘‘อุปญฺญาต’’นฺติ อิมสฺส วิวรณํ ญาโต เจวาติฯ ‘‘มคฺค’’นฺติ อิมสฺส วิวรณํ อุปคโต จ มคฺโคติฯ เตน จ อุปญฺญาตนฺติ เอตฺถ ญาต-สทฺโท ญาณปริยาโยฯ มคฺคนฺติ ลิงฺควิปลฺลาเสน มคฺโคว วุตฺโตฯ อุปสทฺโท จ อุปคมนตฺโถ มคฺคสทฺเทนปิ สมฺพนฺธิตพฺโพติ ทสฺเสติฯ อิทํ วุตฺตํ โหติ – ยสฺมา ปิฏฺฐิโต ปิฏฺฐิโต อนุพนฺธนํ นาม อตฺถิเกหิ อุปญฺญาตํ อุปคตญาณญฺเจว โหติ, เตหิ อุปคโต ปฏิปนฺโน มคฺโค จ, ตสฺมา ยํนูนาหํ อนุพนฺเธยฺยนฺติฯ อุปญฺญาตํ นิพฺพานนฺติ อุปปตฺติยา อนุมาเนน ญาตํ นิพฺพานํฯ ‘‘มคฺค’’นฺติ อิมสฺส วิวรณํ มคฺคนฺโตติ, อนุมาเนน ญาตํ ปจฺจกฺขโต ทสฺสนตฺถาย คเวสนฺโตติ อตฺโถฯ

นิโรโธ จ นิโรธูปาโย จ เอกเสเสน นิโรโธติ วุตฺโตติ ทสฺเสนฺโต ‘‘อถ วา’’ติอาทิมาหฯ ปฏิปาเทนฺโตติ นิคเมนฺโตฯ

อิโต อุตฺตรีติ อิโต มยา ลทฺธโสตาปตฺติโต อุตฺตริ อิตรมคฺคตฺตยํ ยทิปิ นตฺถิ, ตถาปิ เอโส เอว มยา คเวสิโต นิพฺพานธมฺโมติ อตฺโถฯ

[62-3] ตทารมฺมณายาติ นิพฺพานารมฺมณาย โสตาปตฺติผลวิมุตฺติยาฯ เตสํ อายสฺมนฺตานนฺติ สปริสานํ เตสํ ทฺวินฺนํ ปริสานํ ตสฺมิํเยว ขเณ ภควโต ธมฺมํ สุตฺวา อรหตฺตํ ปาปุณิ, อคฺคสาวกา ปน อตฺตโน ญาณกิจฺจสฺส มหนฺตตาย กติปาหจฺจเยนฯ เตนาห ‘‘เอว’’นฺติอาทิฯ อุสูยนกิริยาย กมฺมภาวํ สนฺธาย ‘‘อุปโยคตฺเถวา’’ติ วุตฺตํฯ

สาริปุตฺตโมคฺคลฺลานปพฺพชฺชากถาวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ