6. อนุปขชฺชสิกฺขาปทวณฺณนา

[119] ฉฏฺเฐ อนุปวิสิตฺวาติ สมีปํ ปวิสิตฺวาฯ

[122] อุปจารํ ฐเปตฺวาติ ทิยฑฺฒหตฺถูปจารํ ฐเปตฺวาฯ สงฺฆิกวิหารตา, อนุฏฺฐาปนียภาวชานนํ, สมฺพาเธตุกามตา, อุปจาเร นิสีทนํ วา นิปชฺชนํ วาติ อิมาเนตฺถ จตฺตาริ องฺคานิฯ

อนุปขชฺชสิกฺขาปทวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

7. นิกฺกฑฺฒนสิกฺขาปทวณฺณนา

[126] สตฺตเม โกฏฺฐกานีติ ทฺวารโกฏฺฐกานิฯ

[128] ‘‘สกลสงฺฆารามโต นิกฺกฑฺฒิตุํ น วฏฺฏตี’’ติ อิทํ อนนุรูปโต วุตฺตํฯ ปาปครหิตาย หิ อกุปิตจิตฺเตน นิกฺกฑฺฒาเปนฺตสฺส อิมินา สิกฺขาปเทน อาปตฺติ นตฺถิ ‘‘กุปิโต อนตฺตมโน’’ติ วุตฺตตฺตาฯ อญฺญาเปกฺขา อาปตฺติ น ทิสฺสติฯ ปาฬิยํ ‘‘อลชฺชิํ นิกฺกฑฺฒตี’’ติอาทีสุ จิตฺตสฺส ลหุปริวตฺติตาย อนฺตรนฺตรา โกเป อุปฺปนฺเนปิ อนาปตฺติ อลชฺชิตาทิปจฺจเยเนว นิกฺกฑฺฒนสฺส อารทฺธตฺตาฯ สงฺฆิกวิหาโร, อุปสมฺปนฺนสฺส ภณฺฑนการกภาวาทิวินิมุตฺตตา, โกเปน นิกฺกฑฺฒนํ วา นิกฺกฑฺฒาปนํ วาติ อิมาเนตฺถ ตีณิ องฺคานิฯ

นิกฺกฑฺฒนสิกฺขาปทวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

8. เวหาสกุฏิสิกฺขาปทวณฺณนา

[129] อฏฺฐมํ อุตฺตานเมวฯ สงฺฆิโก วิหาโร, อสีสฆฏฺฏเวหาสกุฏิ, เหฏฺฐาปริโภคตา, อปฏาณิทินฺเน อาหจฺจปาทเก นิสีทนํ วา นิปชฺชนํ วาติ อิมาเนตฺถ จตฺตาริ องฺคานิฯ

เวหาสกุฏิสิกฺขาปทวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

9. มหลฺลกวิหารสิกฺขาปทวณฺณนา

[135] นวเม ‘‘มหลฺลโก นาม วิหาโร สสฺสามิโก’’ติ วุตฺตตฺตา สญฺญาจิกาย กุฏิยา อนาปตฺตีติ วทนฺติฯ ยสฺสาติ วิหารสฺสฯ สา อปริปูรูปจาราปิ โหตีติ วิวริยมานํ กวาฏํ ยํ ภิตฺติํ อาหนติ, สา สามนฺตา กวาฏวิตฺถารปฺปมาณา อุปจารรหิตาปิ โหตีติ อตฺโถฯ อาโลกํ วาตปานํ สนฺเธติ ฆฏยตีติ อาโลกสนฺธีติ กวาฏํ วุจฺจติฯ ทฺวารวาตปานูปจารโต อญฺญตฺถ ปุนปฺปุนํ ลิมฺปนาทิํ กโรนฺตสฺส ปิณฺฑคณนาย ปาจิตฺติยํฯ

เกจิ ปน ‘‘ปาฬิยํ ปาจิตฺติยสฺส อวุตฺตตฺตา ทุกฺกฏ’’นฺติ วทนฺติฯ อธิฏฺฐาตพฺพนฺติ สํวิธาตพฺพํฯ หริเต ฐิโต อธิฏฺฐาติฯ อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺสาติ หริตยุตฺเต เขตฺเต ฐตฺวา ฉาเทนฺตสฺส ทุกฺกฏนฺติ อตฺโถฯ เกจิ ปน ‘‘ตาทิเส เขตฺเต วิหารํ กโรนฺตสฺส ทุกฺกฏ’’นฺติ วทนฺติ, ตํ ปาฬิยา น สเมติฯ

[136] อุชุกเมว ฉาทนนฺติ ฉาทนมุขวฏฺฏิโต ปฏฺฐาย ยาว ปิฏฺฐิวํสกูฏาคารกณฺณิกาทิ, ตาว อิฏฺฐกาทีหิ อุชุกํ ฉาทนํฯ อิมินา ปน เยน สพฺพสฺมิํ วิหาเร เอกวารํ ฉาทิเต ตํ ฉาทนํ เอกมคฺคนฺติ คเหตฺวา ปาฬิยํ ‘‘ทฺเว มคฺเค’’ติอาทิ วุตฺตํฯ ปริยาเยน ฉาทนมฺปิ อิมินาว นเยน โยเชตพฺพนฺติ วทนฺติ, ตํ ‘‘ปุนปฺปุนํ ฉาทาเปสี’’ติ อิมาย ปาฬิยา จ ‘‘สพฺพมฺปิ เจตํ ฉทนํ ฉทนูปริ เวทิตพฺพ’’นฺติ อิมินา อฏฺฐกถาวจเนน จ สเมติฯ

ปาฬิยํ ‘‘มคฺเคน ฉาเทนฺตสฺส ปริยาเยน ฉาเทนฺตสฺสา’’ติ อิทญฺจ อิฏฺฐกาทีหิ, ติณปณฺเณหิ จ ฉาทนปฺปการเภททสฺสนตฺถํ วุตฺตํฯ เกจิ ปน ‘‘ปนฺติยา ฉาทิตสฺส ฉทนสฺส อุปริ ฉทนมุขวฏฺฏิโต ปฏฺฐาย อุทฺธํ อุชุกเมว เอกวารํ ฉาทนํ เอกมคฺคนฺติ คเหตฺวา ‘ทฺเว มคฺเค’ติอาทิ วุตฺตํ, น ปน สกลวิหารฉาทนํฯ เอส นโย ปริยาเยน ฉาทเนปี’’ติ วทนฺติ, ตํ ปาฬิอฏฺฐกถาหิ น สเมติฯ

ตติยาย มคฺคนฺติ เอตฺถ ตติยายาติ อุปโยคตฺเถ สมฺปทานวจนํ, ตติยํ มคฺคนฺติ อตฺโถฯ อยเมว วา ปาโฐฯ ติณปณฺเณหิ ลพฺภตีติ ติณปณฺเณหิ ฉาเทตฺวา อุปริ อุลฺลิตฺตาวลิตฺตกรณํ สนฺธาย วุตฺตํฯ