‘‘กายสฺส เภทา สตฺโต อุจฺฉิชฺชตี’’ติ (ที. นิ. 1.85-86) เอวํ อุจฺเฉทํ วทนฺตีติ อุจฺเฉทวาทาฯ ทิฏฺฐธมฺโมติ ปจฺจกฺโข ยถาสกํ อตฺตภาโว, ตสฺมิํเยว ยถากามํ ปญฺจกามคุณปริโภเคน นิพฺพานํ ทุกฺขูปสมํ วทนฺตีติ ทิฏฺฐธมฺมนิพฺพานวาทาฯ วิภชิตฺวา วาโท เอตสฺสาติ วิภชฺชวาที, ภควาฯ สพฺพํ เอกรูเปน อวตฺวา ยถาธมฺมํ วิภชิตฺวา นิชฺชฏํ นิคุมฺพํ กตฺวา ยถา ทิฏฺฐิสนฺเทหาทโย วิคจฺฉนฺติ, สมฺมุติปรมตฺถา จ ธมฺมา อสงฺกรา ปฏิภนฺติ, เอวํ เอกนฺตวิภชนสีโลติ วุตฺตํ โหติฯ ปรปฺปวาทํ มทฺทมาโนติ ตสฺมิํ กาเล อุปฺปนฺนํ, อายติํ อุปฺปชฺชนกญฺจ สพฺพํ ปรวาทํ กถาวตฺถุมาติกาวิวรณมุเขน นิมฺมทฺทนํ กโรนฺโตติ อตฺโถฯ

ตติยสงฺคีติกถาวณฺณนานโย นิฏฺฐิโตฯ

อาจริยปรมฺปรกถาวณฺณนา

เกนาภตนฺติ อิมํ ปญฺหํ วิสฺสชฺเชนฺเตน ชมฺพุทีเป ตาว ยาว ตติยสงฺคีติ, ตาว ทสฺเสตฺวา อิทานิ สีหฬทีเป อาจริยปรมฺปรํ ทสฺเสตุํ ตติยสงฺคหโต ปน อุทฺธนฺติอาทิ อารทฺธํฯ อิมํ ทีปนฺติ ตมฺพปณฺณิทีปํฯ ตสฺมิํ ทีเป นิสีทิตฺวา อาจริเยน อฏฺฐกถาย กตตฺตา ‘‘อิมํ ทีป’’นฺติ วุตฺตํฯ กญฺจิ กาลนฺติ อจฺจนฺตสํโยเค อุปโยควจนํ, กิสฺมิญฺจิ กาเลติ อตฺโถฯ โปราณาติ สีหฬทีเป สีหฬฏฺฐกถาการกาฯ ภทฺทนาโมติ ภทฺทสาลตฺเถโรฯ อาคุํ ปาปํ น กโรนฺตีติ นาคาฯ วินยปิฏกํ วาจยิํสูติ สมฺพนฺโธฯ ตมฺพปณฺณิยาติ ภุมฺมวจนํฯ นิกาเย ปญฺจาติ วินยาภิธมฺมานํ วิสุํ คหิตตฺตา ตพฺพินิมุตฺตา ปญฺจ นิกายา คเหตพฺพาฯ ปกรเณติ อภิธมฺมปกรเณ วาเจสุนฺติ โยชนาฯ ตีณิ ปิฏกานิ สฺวาคตานิ อสฺสาติ ‘‘เตปิฏโก’’ติ วตฺตพฺเพ ‘‘ติเปฏโก’’ติ ฉนฺทานุรกฺขณตฺถํ วุตฺตํฯ ตารกราชาติ จนฺทิมาฯ ปุปฺผนาโมติ เอตฺถ มหาปทุมตฺเถโร สุมนตฺเถโร จ ญาตพฺโพติ ทฺวิกฺขตฺตุํ ‘‘ปุปฺผนาโม’’ติ วุตฺตํฯ

วนวาสินฺติ วนวาสีรฏฺฐํฯ กรกวสฺสนฺติ หิมปาตนกวสฺสํ, กรกธาราสทิสํ วา วสฺสํฯ หราเปตฺวาติ อุทโกเฆน หราเปตฺวาฯ ฉินฺนภินฺนปฏธโรติ สตฺถเกน ฉินฺนํ รงฺเคน ภินฺนํ ปฏํ ธารณโกฯ ภณฺฑูติ มุณฺฑโกฯ