เมนู

สวิภงฺคสิกฺขาปทวณฺณนา

[197] ปกติมนุสฺเสหิ อุตฺตริตรานํ พุทฺธาทิอุตฺตมปุริสานํ อธิคมธมฺโม อุตฺตริมนุสฺสธมฺโมติ อาห อุตฺตริมนุสฺสานนฺติอาทิฯ ปาฬิยํ (ปารา. 198) ‘‘อตฺถิ จ เม เอเต ธมฺมา มยี’’ติ เอตฺถ เมติ อิทํ ปทปูรณมตฺตํฯ อธิคนฺตพฺพโต อธิคมสงฺขาตสฺส ฌานาทิโน ปุจฺฉา อธิคมปุจฺฉา, สา จ ฌานาทีสุ สามญฺญโต ปวตฺตาติ อิทานิ ตตฺถ ปฐมชฺฌานํ วา ทุติยาทีสุ อญฺญตรํ วา ตตฺถาปิ กสิณาทิอารมฺมเณสุ กตรมารมฺมณํ ฌานํ วา โลกุตฺตเรสุ จ โสตาปตฺติมคฺคํ วา สกทาคามิมคฺคาทีสุ อญฺญตรํ วา ตตฺถาปิ สุญฺญตวิโมกฺขํ วา อปฺปณิหิตวิโมกฺขาทีสุ อญฺญตรํ วาติ เอวํ ปจฺเจกํ เภทนิทฺธารณวเสน ปุจฺฉนาการํ ทสฺเสตุํ ปาฬิยํ (ปารา. 198) ‘‘ปุน กตเมสํ ตฺวํ ธมฺมานํ ลาภี’’ติ อยํ ปุจฺฉา ทสฺสิตาติ ทฏฺฐพฺพา, เตนาห ปฐมมคฺคาทีสูติอาทิฯ ยาย อนุกฺกมปฏิปตฺติยา โลกุตฺตโร อธิคโม อาคจฺฉติ, สา ปุพฺพภาคปฏิปตฺติ อาคมนปฏิปทาฯ น สุชฺฌตีติ ปุจฺฉิยมาโน ปฏิปตฺติกฺกมํ อุลฺลงฺฆิตฺวา กเถติฯ อปเนตพฺโพติ ตยา วุตฺตกฺกเมนายํ น สกฺกา อธิคนฺตุนฺติ อธิคตมานโต อปเนตพฺโพฯ สนฺนิหิเตสุ กปฺปิเยสุปิ จตูสุ ปจฺจเยสุ อลคฺคตฺตา ‘‘อากาเส ปาณิสเมน เจตสา’’ติ วุตฺตํฯ วุตฺตสทิสํ พฺยากรณํ โหตีติ โยชนาฯ ขีณาสวปฏิปตฺติสทิสา ปฏิปทา โหติ สุวิกฺขมฺภิตกิเลสตฺตาฯ อิทญฺจ อรหตฺตํ ปฏิชานนฺตสฺส วเสน วุตฺตํ, เตนาห ขีณาสวสฺส นามาติอาทิฯ เอวํ สุวิกฺขมฺภิตกิเลสสฺส วตฺตนเสกฺขธมฺมปฏิชานนํ อิมินา ภยุปฺปาทเนน, อมฺพิลาทิทสฺสเน เขฬุปฺปาทาทินา จ น สกฺกา วีมํสิตุํ, ตสฺมา ตสฺส วจเนเนว ตํ สทฺธาตพฺพํฯ อยํ ภิกฺขุ สมฺปนฺนพฺยากรโณติ อิทํ น เกวลํ อภายนกเมว สนฺธาย วุตฺตํ เอกจฺจสฺส สูรชาติกสฺส ปุถุชฺชนสฺสาปิ อภายนโต, รชฺชนียารมฺมณานํ พทรสาฬวาทิอมฺพิลมทฺทนาทีนํ อุปนยเนปิ เขฬุปฺปาทาทิตณฺหาปวตฺตรหิตํ สพฺพถา สุโสธิตเมว สนฺธาย วุตฺตนฺติ คเหตพฺพํฯ

อสนฺตคุณสมฺภาวนลกฺขณา ปาปิจฺฉาติ อาห ยา สา อิเธกจฺโจติอาทิฯ อาทิ-สทฺเทน อสฺสทฺโธติอาทิปาฐํ สงฺคณฺหาติฯ สามญฺญํ ทุปฺปรามฏฺฐนฺติ สมณธมฺมสงฺขาตํ สามญฺญํ ขณฺฑสีลาทิตาย ทุปฺปรามฏฺฐํ ทุฏฺฐุ คหิตํ นิรยาย นิรยทุกฺขาย ตํ ปุคฺคลํ ตตฺถ นิรเย อุปกฑฺฒติ นิพฺพตฺตาเปตีติ อตฺโถฯ สิถิโลติ โอลียิตฺวา กรเณน สิถิลคาเหน กโต, สเถน วา สาเฐยฺเยน อาทิณฺโณ สิถิโลฯ ปริพฺพโชติ สมณภาโวฯ ภิยฺโยติ ปุพฺเพ วิชฺชมานานํ ราครชาทีนํ อุปริ อปรมฺปิ รชํ อากิรตีติ อตฺโถฯ ภิกฺขุภาโวติ อธมฺมิกปฏิญฺญามตฺตสิทฺโธ ภิกฺขุภาโวฯ อชานเมวาติ เอตฺถ เอว-สทฺโท อวธารเณ อชานนฺโต เอวาติ, ‘‘อชานเมว’’นฺติปิ ปาโฐ, ตตฺถ ปน เอวํ ชานามิ เอวํ ปสฺสามีติ โยเชตพฺพํฯ