[178] มนาปิเยปิ เอเสว นโยติ เอเตน มนาปิยํ รูปํ อุปสํหรตีติ เอตฺถ ยํ วา มนาปรูปํ, ตสฺส สมีเป ฐเปติ, อตฺตนา วา มนาปิเยน รูเปน สมนฺนาคโต ติฏฺฐตีติอาทิ โยเชตพฺพนฺติ ทสฺเสติฯ อลงฺกริตฺวา อุปสํหรตีติ ‘‘อลาภเกน สุสฺสิตฺวา มรตู’’ติ อิมินา อธิปฺปาเยน อุปสํหรติ, เตเนว ‘‘สเจ อุตฺตสิตฺวา มรติ, วิสงฺเกโต’’ติ วุตฺตํฯ อลาภเกน สุสฺสิตฺวา มรตีติ เอตฺถ ปาราชิโกติ ปาฐเสโส ทฏฺฐพฺโพฯ มหากจฺฉุ นาม วลฺลิผลวิเสโส, ยสฺส มชฺชารปาทสฺเสว สณฺฐานํ ทุกฺขสมฺผสฺสานิ สุขุมโลมานิ จ โหนฺติฯ หํสปุปฺผนฺติ หํสาทีนํ ปกฺขโลมํ สนฺธาย วทนฺติฯ อตฺตโน ธมฺมตาย มรติ, อนาปตฺตีติ ปาราชิกํ สนฺธาย วุตฺตํ ทุกฺกฏา น มุจฺจนโตฯ

[179] อสญฺจิจฺจาติ อิทํ มรณสํวตฺตนิกอุปกฺกมสฺส อสลฺลกฺขณํ สนฺธาย วุตฺตนฺติ อาห อิมินา อุปกฺกเมนาติอาทิฯ อชานนฺตสฺสาติ อิทํ ปน มรณสํวตฺตนิกวิสาทิอุปกฺกมกรณสฺส อชานนํ สนฺธาย วุตฺตนฺติ อาห อิมินา อยํ มริสฺสตีติอาทิฯ น มรณาธิปฺปายสฺสาติ อิทํ ทุกฺขุปฺปาทกํ อุปกฺกมนฺติ ชานนฺตสฺสาปิ มรณาธิปฺปายสฺส อภาวํ สนฺธาย วุตฺตนฺติ อาห มรณํ อนิจฺฉนฺตสฺสาติอาทิฯ อนุปฺปพนฺธาภาวาติ โทมนสฺสวีถีนํ นิรนฺตรปฺปวตฺติอภาวาฯ

ปทภาชนียวณฺณนานโย นิฏฺฐิโตฯ

วินีตวตฺถุวณฺณนา

[180] โวหารวเสนาติ ปุพฺพภาคโวหารวเสน, มรณาธิปฺปายสฺส สนฺนิฏฺฐาปกเจตนากฺขเณ กรุณาย อภาวโต การุญฺเญน ปาเส พทฺธสูกรโมจนํ (ปารา. 153) วิย น โหตีติ อธิปฺปาโยฯ ‘‘ยถายุนา’’ติ วุตฺตเมวตฺถํ ‘‘ยถานุสนฺธินา’’ติ ปริยายนฺตเรน วุตฺตํฯ เหฏฺฐา กิสฺมิญฺจิ วิชฺชมาเน สาฏกํ วลิํ คณฺหาตีติ อาห ‘‘ยสฺมิํ วลิ น ปญฺญายตี’’ติฯ ปฏิเวกฺขณญฺเจตํ คิหีนํ สนฺตเก เอวาติ ทฏฺฐพฺพํฯ ปาฬิยํ มุสเล อุสฺสิเตติ อญฺญมญฺญํ อุปตฺถมฺเภตฺวา ทฺวีสุ มุสเลสุ ภิตฺติํ อปสฺสาย ฐปิเตสูติ อตฺโถฯ อุทุกฺขลภณฺฑิกนฺติ อุทุกฺขลตฺถาย อานีตํ ทารุภณฺฑํฯ ปริพนฺธนฺติ โภชนปริพนฺธํ, โภชนนฺตรายนฺติ วุตฺตํ โหติฯ