เมนู

ยานฏฺฐกถาวณฺณนา

[100] ยานฏฺฐกถายํ อุโภสุ ปสฺเสสูติ จตุนฺนํ ถมฺภานํ อุปริ จตุรสฺสํ ทารุสงฺฆาฏํ อาโรเปตฺวา ตสฺส วามทกฺขิณปสฺเสสุ อุโภสุ วาตาตปาทิปริสฺสยวิโนทนตฺถํ ครุฬปกฺขิโน อุโภ ปกฺขา วิย กตา สนฺทมานิกาฯ ทุกยุตฺตสฺสาติ ทฺวีหิ โคเณหิ ยุตฺตสฺสฯ อยุตฺตกนฺติ โคเณหิ อยุตฺตํฯ กปฺปกตาติ ทฺวินฺนํ สิขานํ สนฺธิฏฺฐาเน โคสิงฺคานิ วิย ทฺเว โกฏิโย ฐเปตฺวา อุปตฺถมฺภนี กปฺปกตา นาม, สา ทฺวีหิปิ โกฏีหิ ภูมิยํ ปติฏฺฐาติ, เตนาห ‘‘ฉ ฐานานี’’ติฯ ตีณิ วา จตฺตาริ วา ฐานานีติ อกปฺปกตาย อุปตฺถมฺภนิยา จ ทฺวินฺนํ จกฺกานญฺจ วเสน ตีณิ ฐานานิ, กปฺปกตาย วเสน จตฺตาริ ฐานานิ, ตถา ปถวิยํ ฐปิตสฺส ตีณิ ฐานานีติ สมฺพนฺโธฯ อกฺขสีเสหีติ อกฺขทารุโน ทฺวีหิ โกฏีหิฯ อกฺขุทฺธีหีติ อกฺขทารุนา สมฺปฏิจฺฉกา เหฏฺฐิมภาเค กปฺปกตา ทฺเว ทารุขณฺฑา อกฺขุทฺธิโย นาม, ตาสํ กปฺปกตานํ ทฺวินฺนํ กปฺปสีสานิ จตฺตาริ อิธ ‘‘อกฺขุทฺธิโย’’ติ วุจฺจนฺติ, เตนาห ‘‘จตูหิ จ อกฺขุทฺธีหี’’ติฯ ตาหิ ปติฏฺฐิตาหิ ปติฏฺฐิตฏฺฐานานิ จตฺตาริ ธุเรน ปติฏฺฐิตฏฺฐานํ เอกนฺติ ปญฺจ ฐานานิ โหนฺติฯ อุทฺธิโยว ‘‘อุทฺธิขาณุกา’’ติ วุตฺตา, อุทฺธิขาณุกานํ อภาเว อกฺขสีสานํ ปติฏฺฐาโนกาสํ ทสฺเสนฺโต อาห สมเมว พาหํ กตฺวาติอาทิฯ ตตฺถ สมเมวาติ อุทฺธิโย เหฏฺฐา อโนลมฺเพตฺวา พาหุโน เหฏฺฐิมภาคํ สมํ กตฺวา ทฺวินฺนํ พาหุทารูนํ มชฺเฌ อกฺขสีสปฺปมาเณน ฉิทฺทํ กตฺวา ตตฺถ อกฺขสีสานิ ปเวสิตานิ โหนฺติ, เตน พาหานํ เหฏฺฐาภาคํ สพฺพํ ภูมิํ ผุสิตฺวา ติฏฺฐติ, เตนาห ‘‘สพฺพํ ปถวิํ ผุสิตฺวา ติฏฺฐตี’’ติฯ เสสํ นาวายํ วุตฺตสทิสนฺติ อิมินา ยทิ ปน ตํ เอวํ คจฺฉนฺตํ ปกติคมนํ ปจฺฉินฺทิตฺวา อญฺญํ ทิสาภาคํ เนติ, ปาราชิกํฯ สยเมว ยํ กิญฺจิ ฐานํ สมฺปตฺตํ ฐานา อจาเลนฺโตว วิกฺกิณิตฺวา คจฺฉติ, เนวตฺถิ อวหาโร, ภณฺฑเทยฺยํ ปน โหตีติ อิมํ นยํ อติทิสติฯ