ปาฏิเทสนียกณฺโฑ

1. สปฺปิวิญฺญาปนสิกฺขาปทวณฺณนา

ปาฏิเทสนีเยสุ ปฐเม สปฺปินฺติ ปุพฺเพ วุตฺตวินิจฺฉยํ ปาฬิอาคตํ (ปาจิ. 1230) โคสปฺปิอาทิเมวฯ วิญฺญาเปตฺวา ภุญฺเชยฺยาติ เอตฺถ ‘‘วิญฺญตฺติยา ปฏิลทฺธํ ภุญฺชิสฺสามี’’ติ คหเณ ทุกฺกฏํ, คหิตสฺส อชฺโฌหาเร อชฺโฌหาเร ปาฏิเทสนียํฯ

สาวตฺถิยํ ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขุนิโย อารพฺภ สปฺปิํ วิญฺญาเปตฺวา ภุญฺชนวตฺถุสฺมิํ ปญฺญตฺตํ, ‘‘อคิลานา’’ติ อยเมตฺถ อนุปญฺญตฺติ, ติกปาฏิเทสนียํ, คิลานาย ทฺวิกทุกฺกฏํฯ ยา ปน คิลานา คิลานสญฺญา, คิลานกาเล วา วิญฺญาเปตฺวา ปจฺฉา อคิลานา หุตฺวา ภุญฺชติ, คิลานาย วา เสสกํ, ญาตกปฺปวาริตฏฺฐานโต วา วิญฺญตฺตํ, อญฺญสฺส วา อตฺถาย, อตฺตโน วา ธเนน คหิตํ ภุญฺชติ, ตสฺสา, อุมฺมตฺติกาทีนญฺจ อนาปตฺติฯ วุตฺตลกฺขณสปฺปิตา, อนุญฺญาตการณาภาโว, วิญฺญตฺติ, อชฺโฌหาโรติ อิมาเนตฺถ จตฺตาริ องฺคานิฯ สมุฏฺฐานาทีนิ อทฺธานสทิสานีติฯ

สปฺปิวิญฺญาปนสิกฺขาปทวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

2. เตลวิญฺญาปนาทิสิกฺขาปทวณฺณนา

ทุติยาทีสุปิ เตลาทีนิ ปุพฺเพ วุตฺตวินิจฺฉยานิ ปาฬิยํ (ปาจิ. 1236) อาคตาเนว, ปาฬิยํ อนาคเตสุ ปน อฏฺฐสุปิ ทุกฺกฏเมวฯ เสสํ สพฺพตฺถ ปฐเม วุตฺตสทิสเมวาติฯ

เตลวิญฺญาปนาทิสิกฺขาปทวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

กงฺขาวิตรณิยา ปาติโมกฺขวณฺณนาย

ภิกฺขุนิปาติโมกฺเข

ปาฏิเทสนียวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

1. ปริมณฺฑลาทิสิกฺขาปทวณฺณนา

อิโต ปรํ ปน เสขิยานิ เจว อธิกรณสมถา จ สพฺพปการโต ภิกฺขุปาติโมกฺขวณฺณนายํ วุตฺตนเยเนว เวทิตพฺพาติฯ

กงฺขาวิตรณิยา ปาติโมกฺขวณฺณนาย

ภิกฺขุนิปาติโมกฺขวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

นิคมนกถา

เอตฺตาวตา จ –

วณฺณนํ ปาติโมกฺขสฺส, โสณตฺเถเรน ยาจิโต;

วินเย ชาตกงฺขานํ, กงฺขาวิตรณตฺถิโกฯ

อารภิํ ยมหํ สพฺพํ, สีหฬฏฺฐกถานยํ;

มหาวิหารวาสีนํ, วาจนามคฺคนิสฺสิตํฯ

นิสฺสาย สา อยํ นิฏฺฐํ, คตา อาทาย สพฺพโส;

สพฺพํ อฏฺฐกถาสารํ, ปาฬิยตฺถญฺจ เกวลํฯ

น เหตฺถ ตํ ปทํ อตฺถิ, ยํ วิรุชฺเฌยฺย ปาฬิยา;

มหาวิหารวาสีนํ, โปราณฏฺฐกถาหิ วาฯ

ยสฺมา ตสฺมา อกตฺวาว, เอตฺถ กงฺขํ หิเตสินา;

สิกฺขิตพฺพาว สกฺกจฺจํ, กงฺขาวิตรณี อยํฯ

ยถา จ นิฏฺฐํ สมฺปตฺตา, กงฺขาวิตรณี อยํ;

ทฺวาวีสติ ภาณวารปอมาณาย ปาฬิยาฯ

เอวํ อนนฺตราเยน, นิฏฺฐํ กลฺยาณนิสฺสิตา;

อจิรํ สพฺพสตฺตานํ, ยนฺตุ สพฺเพ มโนรถาติฯ