เต ตสฺส วจเนน ฉนฺทํ วิสฺสชฺเชตฺวา ตตฺเถว นิสินฺนา โหนฺติ, อถญฺโญ อาคนฺตฺวา ‘‘นกฺขตฺตํ ปติมาเนนฺตํ, อตฺโถ พาลํ อุปชฺฌคา (ชา. 1.1.49), กิํ นกฺขตฺเตน กโรถา’’ติ วทติ, อิทํ ฉนฺทปาริวาสิยญฺเจว อชฺฌาสยปาริวาสิยญฺจฯ เอตสฺมิํ ปาริวาสิเย ปุน ฉนฺทปาริสุทฺธิํ อนาหริตฺวา กมฺมํ กาตุํ น วฏฺฏติ, อิทํ สนฺธาย วุตฺตํ ‘‘ปาริวาสิกฉนฺททาเนนา’’ติฯ ปาจิตฺติยนฺติ เอวํ วุฏฺฐาเปนฺติยา วุตฺตนเยเนว กมฺมวาจาปริโยสาเน ปาจิตฺติยํฯ

ราชคเห ถุลฺลนนฺทํ อารพฺภ เอวํ วุฏฺฐาปนวตฺถุสฺมิํ ปญฺญตฺตํฯ ฉนฺทํ อวิสฺสชฺเชตฺวาว อวุฏฺฐิตาย ปริสาย วุฏฺฐาเปนฺติยา, อุมฺมตฺติกาทีนญฺจ อนาปตฺติฯ ปาริวาสิกฉนฺททานตา, วุฏฺฐาปนนฺติ อิมาเนตฺถ ทฺเว องฺคานิฯ สมุฏฺฐานาทีนิ คมฺภินิสิกฺขาปทสทิสาเนวาติฯ

ปาริวาสิกสิกฺขาปทวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

12. อนุวสฺสสิกฺขาปทวณฺณนา

ทฺวาทสเม อนุวสฺสนฺติ อนุสํวจฺฉรํฯ เอวํ วุฏฺฐาเปนฺติยาปิ วุตฺตนเยเนว ปาจิตฺติยํฯ

สาวตฺถิยํ สมฺพหุลา ภิกฺขุนิโย อารพฺภ อนุวสฺสํ วุฏฺฐาปนวตฺถุสฺมิํ ปญฺญตฺตํฯ เอกนฺตริกํ วุฏฺฐาเปนฺติยา, อุมฺมตฺติกาทีนญฺจ อนาปตฺติฯ อนุวสฺสตา, วุฏฺฐาปนนฺติ อิมาเนตฺถ ทฺเว องฺคานิฯ สมุฏฺฐานาทีนิ เอกาทสเม วุตฺตนยาเนวาติฯ

อนุวสฺสสิกฺขาปทวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

13. เอกวสฺสสิกฺขาปทวณฺณนา

เตรสเม เอกนฺตริกํ เอกํ วุฏฺฐาเปนฺติยา, อุมฺมตฺติกาทีนญฺจ อนาปตฺติฯ เสสํ ทฺวาทสเมน สทิสเมวาติฯ

เอกวสฺสสิกฺขาปทวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

กุมาริภูตวคฺโค อฏฺฐโมฯ

9. ฉตฺตุปาหนวคฺโค

1. ฉตฺตุปาหนสิกฺขาปทวณฺณนา

ฉตฺตวคฺคสฺส ปฐเม ฉตฺตุปาหนนฺติ ปทภาชเน (ปาจิ. 1178-1182) วุตฺตลกฺขณํ ฉตฺตญฺจ อุปาหนาโย จฯ ธาเรยฺยาติ ปริโภควเสน มคฺคคมเน เอกปฺปโยเคเนว ทิวสมฺปิ ธาเรนฺติยา เอกา อาปตฺติฯ สเจ ปน ตาทิสํ ฐานํ ปตฺวา ฉตฺตมฺปิ อปนาเมตฺวา อุปาหนาปิ โอมุญฺจิตฺวา ปุนปฺปุนํ ธาเรติ, ปโยคคณนาย ปาจิตฺติยํฯ

สาวตฺถิยํ ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขุนิโย อารพฺภ ฉตฺตุปาหนธารณวตฺถุสฺมิํ ปญฺญตฺตํ, ‘‘อคิลานา’’ติ อยเมตฺถ อนุปญฺญตฺติ , ฉตฺตสฺเสว อุปาหนานํเยว วา ธารเณ ทุกฺกฏํ, อคิลานาย ติกปาจิตฺติยํ, คิลานาย ทฺวิกทุกฺกฏํฯ คิลานสญฺญาย ปน, อาราเม อารามูปจาเร ธาเรนฺติยา, อาปทาสุ, อุมฺมตฺติกาทีนญฺจ อนาปตฺติฯ อุภินฺนํ ธารณํ, อนุญฺญาตการณาภาโวติ อิมาเนตฺถ ทฺเว องฺคานิฯ สมุฏฺฐานาทีนิ เอฬกโลมสทิสานีติฯ

ฉตฺตุปาหนสิกฺขาปทวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

2. ยานสิกฺขาปทวณฺณนา

ทุติเย ยาเนนาติ วยฺหาทินาฯ เอตฺถาปิ โอโรหิตฺวา ปุนปฺปุนํ อภิรุหนฺติยา ปโยคคณนาย ปาจิตฺติยํฯ อนาปตฺติยํ ‘‘อาราเม อารามูปจาเร’’ติ นตฺถิ, เสสํ ปฐเม วุตฺตนเยเนว เวทิตพฺพนฺติฯ

ยานสิกฺขาปทวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

3. สงฺฆาณิสิกฺขาปทวณฺณนา

ตติเย สงฺฆาณินฺติ ยํกิญฺจิ กฏูปคํฯ ธาเรยฺยาติ กฏิยํ ปฏิมุญฺเจยฺยฯ เอตฺถาปิ โอมุญฺจิตฺวา โอมุญฺจิตฺวา ธาเรนฺติยา ปโยคคณนาย ปาจิตฺติยํฯ

สาวตฺถิยํ อญฺญตรํ ภิกฺขุนิํ อารพฺภ สงฺฆาณิํ ธารณวตฺถุสฺมิํ ปญฺญตฺตํฯ อาพาธปจฺจยา กฏิสุตฺตํ ธาเรนฺติยา, อุมฺมตฺติกาทีนญฺจ อนาปตฺติฯ เสสํ วุตฺตนเยเนว เวทิตพฺพํ, อิทํ ปน อกุสลจิตฺตนฺติฯ

สงฺฆาณิสิกฺขาปทวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ