เมนู

61-62. ปาทุกสิกฺขาปทวณฺณนา

ปญฺจเม ปาทุการุฬฺหสฺสาติ ฉตฺตทณฺฑเก องฺคุลนฺตริกํ อปฺปเวเสตฺวา เกวลํ อกฺกนฺตสฺส วา, ปเวเสตฺวา ฐานวเสน ปฏิมุกฺกสฺส วาฯ ฉฏฺเฐปิ เอเสว นโยฯ อิธ ปน ยฺวายํ ปณฺหิกพนฺธํ โอมุญฺจิตฺวา ฐานวเสน ‘‘โอมุกฺโก’’ติ วุจฺจติ, ตสฺสาปิ น วฏฺฏติฯ

63. ยานสิกฺขาปทวณฺณนา

สตฺตเม สเจปิ ทฺวีหิ ชเนหิ หตฺถสงฺฆาเฏน คหิโต, สาฏเก วา ฐเปตฺวา วํเสน วยฺหติ, อยุตฺเต วา วยฺหาทิเก ยาเน วิสงฺขริตฺวา วา ฐปิเต จกฺกมตฺเตปิ นิสินฺโน โหติ, ยานคโตตฺเวว สงฺขํ คจฺฉติฯ สเจ ปน ทฺเวปิ เอกยาเน นิสินฺนา โหนฺติ, วฏฺฏติฯ วิสุํ นิสินฺเนสุปิ อุจฺเจ ยาเน นิสินฺเนน นีเจ นิสินฺนสฺส เทเสตุํ วฏฺฏติ, สมปฺปมาเณปิ วฏฺฏติ, ตถา ปุริเม นิสินฺเนน ปจฺฉิเม นิสินฺนสฺสฯ ปจฺฉิเม ปน อุจฺจตเรปิ นิสินฺเนน เทเสตุํ น วฏฺฏติฯ

64. สยนสิกฺขาปทวณฺณนา

อฏฺฐเม สยนคตสฺสาติ อนฺตมโส กฏสารเกปิ ปกติภูมิยมฺปิ นิปนฺนสฺส อุจฺเจปิ มญฺเจ วา ปีเฐ วา ภูมิปฺปเทเส วา ฐิเตน นิสินฺเนน วา เทเสตุํ น วฏฺฏติฯ สยนคเตน ปน สยนคตสฺส อุจฺจตเร วา สมปฺปมาเณ วา นิปนฺเนน เทเสตุํ วฏฺฏติฯ นิปนฺเนน ปน ฐิตสฺส วา นิสินฺนสฺส วา นิปนฺนสฺส วา, นิสินฺเนน จ ฐิตสฺส วา นิสินฺนสฺส วา, ฐิเตน ฐิตสฺเสว วฏฺฏติฯ

65. ปลฺลตฺถิกสิกฺขาปทวณฺณนา

นวเม หตฺถปลฺลตฺถิกาทีสุ ยาย กายจิ นิสินฺนสฺส เทเสตุํ น วฏฺฏติฯ

66. เวฐิตสิกฺขาปทวณฺณนา

ทสเม เวฐิตสีสสฺสาติ ทุสฺสเวเฐน วา โมฬิอาทีหิ วา ยถา เกสนฺโต น ทิสฺสติ, เอวํ เวฐิตสีสสฺส, เตเนวสฺส อนาปตฺติยํ ‘‘เกสนฺตํ วิวราเปตฺวา เทเสตี’’ติ (ปาจิ. 643) วุตฺตํฯ

67. โอคุณฺฐิตสิกฺขาปทวณฺณนา

เอกาทสเม โอคุณฺฐิตสีสสฺสาติ สสีสํ ปารุตสฺส, อนาปตฺติยํ ปเนตฺถ ‘‘สีสํ วิวราเปตฺวา เทเสตี’’ติ (ปาจิ. 644) อธิกํฯ

68. ฉมาสิกฺขาปทวณฺณนา

ทฺวาทสเม ฉมายํ นิสีทิตฺวาติ ภูมิยํ นิสีทิตฺวาฯ อาสเนติ อนฺตมโส วตฺถมฺปิ ติณานิปิ สนฺถริตฺวา นิสินฺนสฺสฯ

69. นีจาสนสิกฺขาปทวณฺณนา

เตรสเม อุจฺเจ อาสเนติ อนฺตมโส ภูมิปฺปเทเสปิ อุนฺนตปฺปเทเส นิสินฺนสฺสฯ

70. ฐิตสิกฺขาปทวณฺณนา

จุทฺทสเม น ฐิโต นิสินฺนสฺสาติ สเจ เถรสฺส อุปฏฺฐานํ คนฺตฺวา ฐิตํ ทหรํ อาสเน นิสินฺโน มหาเถโร ปญฺหํ ปุจฺฉติ, น กเถตพฺพํฯ คารเวน ปน เถรํ ‘‘อุฏฺฐหิตฺวา ปุจฺฉา’’ติ วตฺตุํ น สกฺกา, ตสฺมา ‘‘ปสฺเส ฐิตสฺส ภิกฺขุโน กเถสฺสามี’’ติ กเถตุํ วฏฺฏติฯ

71. ปจฺฉโตคมนสิกฺขาปทวณฺณนา

ปนฺนรสเม สเจ ปุรโต คจฺฉนฺโต ปญฺหํ ปุจฺฉติ, ตสฺส ตํ อกเถตฺวา ‘‘ปจฺฉิมสฺส ภิกฺขุโน กเถสฺสามี’’ติ กเถตพฺพํฯ สทฺธิํ อุคฺคหิตธมฺมํ ปน สชฺฌายิตุํ, สมธุเรน วา คจฺฉนฺตสฺส กเถตุํ วฏฺฏติฯ

72. อุปฺปเถนคมนสิกฺขาปทวณฺณนา

โสฬสเม น อุปฺปเถนาติ เอตฺถ สเจ ทฺเวปิ สกฏมคฺคสฺมิํ เอเกกจกฺกปเถน วา อุปฺปเถน วา สมธุรํ คจฺฉนฺติ, วฏฺฏติฯ

73. ฐิโตอุจฺจารสิกฺขาปทวณฺณนา

สตฺตรสเม ‘‘อสญฺจิจฺจา’’ติ อนาปตฺติยํ สเจ ปฏิจฺฉนฺนฏฺฐานํ คจฺฉนฺตสฺส สหสา อุจฺจาโร วา ปสฺสาโว วา นิกฺขมติ, อสญฺจิจฺจ กโต นาม โหติฯ