สมฺมตสฺสาปิ ตญฺเจ สมฺมุติกมฺมํ อธมฺมกมฺมํ โหติ, ตสฺมิํ อธมฺมกมฺเม อธมฺมกมฺมสญฺญิโน วคฺเค ภิกฺขุนิสงฺเฆ โอวทโต ติกปาจิตฺติยํ, ตถา เวมติกสฺส ธมฺมกมฺมสญฺญิโน จาติ นว ปาจิตฺติยานิ, สมคฺเคปิ ภิกฺขุนิสงฺเฆน วาติ อธมฺมกมฺมวเสน อฏฺฐารสฯ สเจ ปน ตํ ธมฺมกมฺมํ โหติ, ‘‘ธมฺมกมฺเม ธมฺมกมฺมสญฺญี สมคฺคํ ภิกฺขุนิสงฺฆํ สมคฺคสญฺญี โอวทตี’’ติ (ปาจิ. 151) อิทํ อวสานปทํ ฐเปตฺวา เตเนว นเยน สตฺตรส ทุกฺกฏานิ, ‘‘สมคฺคมฺหายฺยา’’ติ จ วุตฺเต อญฺญํ ธมฺมํ, ‘‘วคฺคมฺหายฺยา’’ติ จ วุตฺเต อฏฺฐ ครุธมฺเม ภณนฺตสฺส, โอวาทญฺจ อนิยฺยาเตตฺวา อญฺญํ ธมฺมํ ภณนฺตสฺส ทุกฺกฏเมวฯ โย ปน ธมฺมกมฺเม ธมฺมกมฺมสญฺญี สมคฺคํ ภิกฺขุนิสงฺฆํ สมคฺคสญฺญี โอวทติ, ครุธมฺมปาฬิํ อุทฺเทสํ เทติ, ปริปุจฺฉํ เทติ, ‘‘โอสาเรหิ อยฺยา’’ติ วุจฺจมาโน โอสาเรติ, ปญฺหํ ปุฏฺโฐ กเถติ, ภิกฺขุนีนํ สุณมานานํ อญฺญสฺสตฺถาย ภณติ, สิกฺขมานาย วา สามเณริยา วา ภณติ, ตสฺส, อุมฺมตฺตกาทีนญฺจ อนาปตฺติฯ อสมฺมตตา, ภิกฺขุนิยา ปริปุณฺณูปสมฺปนฺนตา, โอวาทวเสน อฏฺฐครุธมฺมภณนนฺติ อิมาเนตฺถ ตีณิ องฺคานิฯ สมุฏฺฐานาทีนิ ปทโสธมฺมสทิสาเนวาติฯ

โอวาทสิกฺขาปทวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

2. อตฺถงฺคตสิกฺขาปทวณฺณนา

ทุติเย โอวเทยฺยาติ อฏฺฐครุธมฺเมหิ วา อญฺเญน วา ธมฺเมน โอวทนฺตสฺส สมฺมตสฺสาปิ ปาจิตฺติยเมวฯ

สาวตฺถิยํ อายสฺมนฺตํ จูฬปนฺถกํ อารพฺภ อตฺถงฺคเต สูริเย โอวทนวตฺถุสฺมิํ ปญฺญตฺตํ, อสาธารณปญฺญตฺติ, อนาณตฺติกํ, ติกปาจิตฺติยํ, สูริเย อตฺถงฺคเต อตฺถงฺคตสญฺญิโน เวมติกสฺส วา, เอกโตอุปสมฺปนฺนํ โอวทนฺตสฺส จ ทุกฺกฏํฯ ปุริมสิกฺขาปเท วิย อุทฺเทสาทินเยน อนาปตฺติฯ อตฺถงฺคตสูริยตา, ปริปุณฺณูปสมฺปนฺนตา, โอวทนนฺติ อิมาเนตฺถ ตีณิ องฺคานิฯ สมุฏฺฐานาทีนิ ปทโสธมฺมสทิสาเนวาติฯ

อตฺถงฺคตสิกฺขาปทวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

3. ภิกฺขุนุปสฺสยสิกฺขาปทวณฺณนา

ตติเย ภิกฺขุนุปสฺสยนฺติ ภิกฺขุนิยา เอกรตฺตํ วสนฏฺฐานมฺปิฯ โอวเทยฺยาติ อิธ ครุธมฺเมหิ โอวทนฺตสฺเสว ปาจิตฺติยํฯ สเจ ปน อสมฺมโต โหติ, ทฺเว ปาจิตฺติยานิฯ สเจ ปน สูริเยปิ อตฺถงฺคเต โอวทติ, ตีณิ โหนฺติฯ สมฺมตสฺส ปน รตฺติํ โอวทนฺตสฺสปิ ทฺเว เอว โหนฺติฯ สมฺมตตฺตา หิ ภิกฺขุสฺส ครุธมฺโมวาทมูลกํ ปาจิตฺติยํ นตฺถิฯ คิลานาติ น สกฺโกติ โอวาทาย วา สํวาสาย วา คนฺตุํฯ

สกฺเกสุ ฉพฺพคฺคิเย ภิกฺขู อารพฺภ ภิกฺขุนุปสฺสยํ อุปสงฺกมิตฺวา โอวทนวตฺถุสฺมิํ ปญฺญตฺตํ, ‘‘อญฺญตฺร สมยา’’ติ อยเมตฺถ อนุปญฺญตฺติ, อสาธารณปญฺญตฺติ, อนาณตฺติกํ, ติกปาจิตฺติยํ, อนุปสมฺปนฺนาย อุปสมฺปนฺนสญฺญิโน เวมติกสฺส วา, เอกโตอุปสมฺปนฺนํ เยน เกนจิ, อิตรํ อญฺเญน ธมฺเมน โอวทนฺตสฺส จ ทุกฺกฏํฯ สมเย, อนุปสมฺปนฺนาย, ปุริมสิกฺขาปเท วิย อุทฺเทสาทินเยน จ อนาปตฺติฯ อุปสฺสยูปคมนํ, ปริปุณฺณูปสมฺปนฺนตา, สมยาภาโว, ครุธมฺเมหิ โอวทนนฺติ อิมาเนตฺถ จตฺตาริ องฺคานิฯ สมุฏฺฐานาทีนิ ปฐมกถินสทิสานิ, อิทํ ปน กิริยํ โหตีติฯ

ภิกฺขุนุปสฺสยสิกฺขาปทวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

4. อามิสสิกฺขาปทวณฺณนา

จตุตฺเถ อามิสเหตูติ จีวราทีนํ อญฺญตรเหตุฯ ภิกฺขูติ สมฺมตา ภิกฺขู อิธาธิปฺเปตาฯ ปาจิตฺติยนฺติ เอวรูเป ภิกฺขู อวณฺณกามตาย เอวํ ภณนฺตสฺส ปาจิตฺติยํฯ

สาวตฺถิยํ ฉพฺพคฺคิเย ภิกฺขู อารพฺภ ‘‘อามิสเหตุ โอวทนฺตี’’ติ ภณนวตฺถุสฺมิํ ปญฺญตฺตํ, อสาธารณปญฺญตฺติ, อนาณตฺติกํ, ธมฺมกมฺเม ติกปาจิตฺติยํ, อธมฺมกมฺเม ติกทุกฺกฏํ, อสมฺมตํ อุปสมฺปนฺนญฺจ, อนุปสมฺปนฺนญฺจ สมฺมตํ วา อสมฺมตํ วา เอวํ ภณนฺตสฺส ทุกฺกฏเมวฯ ตตฺถ โย ภิกฺขุ กาเล สมฺมุติํ ลภิตฺวา สามเณรภูมิยํ สณฺฐิโต, อยํ สมฺมโต นาม อนุปสมฺปนฺโนฯ