6. กุฏิการสิกฺขาปทวณฺณนา

ฉฏฺเฐ สญฺญาจิกาย ปนาติ เอตฺถ สญฺญาจิกา นาม สยํ ปวตฺติตยาจนา วุจฺจติ, ตสฺมา สญฺญาจิกายาติ อตฺตโน ยาจนายาติ วุตฺตํ โหติ, สยํ ยาจิตเกหิ อุปกรเณหีติ อตฺโถฯ เอตฺถ จ ยํกิญฺจิ ปรปริคฺคหิตกํ มูลจฺเฉทวเสน ยาจิตุํ น วฏฺฏติ, ตาวกาลิกํ ปน วฏฺฏติฯ สหายตฺถาย กมฺมกรณตฺถาย ‘‘ปุริสํ เทถา’’ติ วตฺตุํ วฏฺฏติ, ปุริสตฺตกรมฺปิ ยาจิตุํ วฏฺฏติ, ปุริสตฺตกโร นาม วฑฺฒกิอาทินา ปุริเสน กาตพฺพํ หตฺถกมฺมํฯ ตํ ‘‘ปุริสตฺตกรํ เทหี’’ติ วา ‘‘หตฺถกมฺมํ เทหี’’ติ วา วตฺวา ยาจิตุํ วฏฺฏติฯ หตฺถกมฺมํ นาม กิญฺจิ วตฺถุ น โหติ, ตสฺมา ‘‘กิํ, ภนฺเต, อาคตตฺถา’’ติ ปุจฺฉิเต วา อปุจฺฉิเต วา ยาจิตุํ วฏฺฏติ, วิญฺญตฺติปจฺจยา โทโส นตฺถิ, มิคลุทฺทกาทโย ปน สกกมฺมํ น ยาจิตพฺพาฯ กุฏินฺติ อุลฺลิตฺตาทีสุ อญฺญตรํฯ ตตฺถ อุลฺลิตฺตา นาม ฐเปตฺวา ถมฺภตุลาปิฏฺฐสงฺฆาฏวาตปานธูมจฺฉิทฺทาทิเภทํ อเลโปกาสํ อวเสเส เลโปกาเส กุฏฺเฏหิ สทฺธิํ ฆเฏตฺวา ฉทนสฺส อนฺโต สุธาย วา มตฺติกาย วา ลิตฺตาฯ อวลิตฺตา นาม ตเถว วุตฺตนเยเนว ฉทนสฺส พหิ ลิตฺตาฯ อุลฺลิตฺตาวลิตฺตา นาม ตเถว ฉทนสฺส อนฺโต จ พหิ จ ลิตฺตาฯ การยมาเนนาติ สยํ วา กโรนฺเตน, อาณตฺติยา วา การาเปนฺเตนฯ อสามิกนฺติ กาเรตา ทายเกน วิรหิตํฯ อตฺตุทฺเทสนฺติ ‘‘มยฺหํ วาสาคารํ เอสา’’ติ เอวํ อตฺตา อุทฺเทโส เอติสฺสาติ อตฺตุทฺเทสา, ตํ อตฺตุทฺเทสํฯ ปมาณิกา กาเรตพฺพาติ ปมาณยุตฺตา กาเรตพฺพาฯ ตตฺริทํ ปมาณนฺติ ตสฺสา กุฏิยา อิทํ ปมาณํฯ ทีฆโสติ ทีฆโตฯ ทฺวาทส วิทตฺถิโย สุคตวิทตฺถิยาติเอตฺถ สุคตวิทตฺถิ นาม อิทานิ มชฺฌิมสฺส ปุริสสฺส ติสฺโส วิทตฺถิโย, วฑฺฒกิหตฺเถน ทิยฑฺโฒ หตฺโถ โหติฯ มินนฺเตน ปน กุฏิยา พหิกุฏฺเฏ ปฐมํ ทินฺนํ มหามตฺติกปริยนฺตํ อคฺคเหตฺวา ถุสปิณฺฑปริยนฺเตน ทฺวาทส วิทตฺถิโย มิเนตพฺพา, สเจ ถุสปิณฺฑเกน อนตฺถิโก โหติ, มหามตฺติกเลเปเนว นิฏฺฐาเปติ, สฺเวว ปริจฺเฉโทฯ ติริยนฺติ วิตฺถารโตฯ สตฺตนฺตราติ กุฏฺฏสฺส พหิอนฺตํ อคฺคเหตฺวา อพฺภนฺตริเมน อนฺเตน สตฺต สุคตวิทตฺถิโย ปมาณนฺติ วุตฺตํ โหติฯ เอตฺถ จ เกสคฺคมตฺตมฺปิ ทีฆโต หาเปตฺวา ติริยํ, ติริยโต วา หาเปตฺวา ทีฆํ วฑฺเฒตุํ น วฏฺฏติ, โก ปน วาโท อุภโตวฑฺฒเนฯ ยา ปน ทีฆโต สฏฺฐิหตฺถาปิ โหติ, ติริยโต ติหตฺถา วา อูนกจตุหตฺถา วา, ยตฺถ ปมาณยุตฺโต มญฺโจ อิโต จิโต จ น ปริวฏฺฏติ, ปจฺฉิมโกฏิยา จตุหตฺถวิตฺถารา น โหติ, อยํ กุฏิสงฺขฺยํ น คจฺฉติ, ตสฺมา วฏฺฏติฯ