2. ติสฺสเมตฺเตยฺยมาณวสุตฺตนิทฺเทสวณฺณนา

[9] ทุติเย ติสฺสเมตฺเตยฺยสุตฺตนิทฺเทเส – โกธ สนฺตุสิโตติ นิฏฺฐิเต ปน อชิตสุตฺเต ‘‘กถํ โลกํ อเวกฺขนฺตํ, มจฺจุราชา น ปสฺสตี’’ติ (สุ. นิ. 1124; จูฬนิ. โมฆราชมาณวปุจฺฉา 143) เอวํ โมฆราชา ปุจฺฉิตุํ อารภิฯ ‘‘น ตาวสฺส อินฺทฺริยานิ ปริปากํ คตานี’’ติ ญตฺวา ภควา ‘‘ติฏฺฐ ตฺวํ, โมฆราช, อญฺโญ ปุจฺฉตู’’ติ ปฏิกฺขิปิฯ ตโต ติสฺสเมตฺเตยฺโย อตฺตโน สํสยํ ปุจฺฉนฺโต ‘‘โกธาติ คาถมาหฯ ตตฺถ โกธ สนฺตุสิโตติ โก อิธ สตฺโต ตุฏฺโฐฯ อิญฺชิตาติ ตณฺหาทิฏฺฐิวิปฺผนฺทิตานิฯ อุภนฺตมภิญฺญายาติ อุโภ อนฺเต อภิชานิตฺวาฯ มนฺตา น ลิปฺปตีติ ปญฺญาย น ลิปฺปติฯ

ปริปุณฺณสงฺกปฺโปติ เนกฺขมฺมาทิวิตกฺเกหิ ปริปุณฺณสงฺกปฺปตฺตา ปริปุณฺณมโนรโถฯ

ตณฺหิญฺชิตนฺติ ตณฺหาย จลิตํฯ ทิฏฺฐิญฺชิตาทีสุปิ เอเสว นโยฯ กามิญฺชิตนฺติ กิเลสกาเมหิ อิญฺชิตํ ผนฺทิตํฯ ‘‘กมฺมิญฺชิต’’นฺติปิ ปาโฐ, ตํ น สุนฺทรํฯ

มหนฺโต ปุริโสติ มหาปุริโสฯ อุตฺตโม ปุริโสติ อคฺคปุริโสฯ ปธาโน ปุริโสติ เสฏฺฐปุริโสฯ อลามโก ปุริโสติ วิสิฏฺฐปุริโสฯ เชฏฺฐโก ปุริโสติ ปาโมกฺขปุริโสฯ น เหฏฺฐิมโก ปุริโสติ อุตฺตมปุริโสฯ ปุริสานํ โกฏิปฺปตฺโต ปุริโสติ ปธานปุริโสฯ สพฺเพสํ อิจฺฉิโต ปุริโสติ ปวรปุริโสฯ

สิพฺพินิมจฺจคาติ ตณฺหํ อติอคา, อติกฺกมิตฺวา ฐิโตฯ อุปจฺจคาติ ภุสํ อติอคาฯ

[10] ตสฺเสตมตฺถํ ภควา พฺยากโรนฺโต ‘‘กาเมสู’’ติ คาถาทฺวยมาหฯ ตตฺถ กาเมสุ พฺรหฺมจริยวาติ กามนิมิตฺตํ พฺรหฺมจริยวา, กาเมสุ อาทีนวํ ทิสฺวา มคฺคพฺรหฺมจริเยน สมนฺนาคโตติ วุตฺตํ โหติฯ เอตฺตาวตา สนฺตุสิตตํ ทสฺเสติฯ ‘‘วีตตณฺโห’’ติอาทีหิ อนิญฺชิตตํฯ ตตฺถ สงฺขาย นิพฺพุโตติ อนิจฺจาทิวเสน ธมฺเม วีมํสิตฺวา ราคาทินิพฺพาเนน นิพฺพุโตฯ