ปสาเทสีติ เตสํ จิตฺตปฺปสาทํ อกาสิ ฯ อาราเธสีติ อาราธยิ สิทฺธิํ ปาเปสิฯ อตฺตมเน อกาสีติ โสมนสฺสวเสน สกมเน อกาสิฯ

[99] ตโต ปรํ พฺรหฺมจริยมจริํสูติ มคฺคพฺรหฺมจริยํ อจริํสุฯ

[101] ตสฺมา ปารายนนฺติ ตสฺส ปารภูตสฺส นิพฺพานสฺส อายตนนฺติ วุตฺตํ โหติฯ

สทฺธมฺมปฺปชฺโชติกาย จูฬนิทฺเทส-อฏฺฐกถาย

ปารายนตฺถุติคาถานิทฺเทสวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

18. ปารายนานุคีติคาถานิทฺเทสวณฺณนา

[102] ปารายนมนุคายิสฺสนฺติ อสฺส อยํ สมฺพนฺโธ – ภควตา หิ ปารายเน เทสิเต โสฬสสหสฺสชฏิลา อรหตฺตํ ปาปุณิํสุ, อวเสสานญฺจ จุทฺทสโกฏิสงฺขานํ เทวมนุสฺสานํ ธมฺมาภิสมโย อโหสิฯ วุตฺตญฺเหตํ โปราเณหิ –

‘‘ตโต ปาสาณเก รมฺเม, ปารายนสมาคเม;

อมตํ ปาปยี พุทฺโธ, จุทฺทส ปาณโกฏิโย’’ติฯ (สุ. นิ. อฏฺฐ. 2.1138);

นิฏฺฐิตาย ปน ธมฺมเทสนาย ตโต ตโต อาคตา มนุสฺสา ภควโต อานุภาเวน อตฺตโน อตฺตโน คามนิคมาทีสฺเวว ปาตุรเหสุํฯ ภควาปิ สาวตฺถิเมว อคมาสิ ปริจารกโสฬสาทีหิ อเนเกหิ ภิกฺขุสหสฺเสหิ ปริวุโตฯ ตตฺถ ปิงฺคิโย ภควนฺตํ วนฺทิตฺวา อาห – ‘‘คจฺฉามหํ, ภนฺเต, พาวริสฺส พุทฺธุปฺปาทํ อาโรเจตุํ, ปฏิสฺสุตญฺหิ ตสฺเสว มยา’’ติฯ อถ ภควตา อนุญฺญาโต ญาณคมเนเนว โคธาวรีตีรํ คนฺตฺวา ปาทคมเนน อสฺสมาภิมุโข อคมาสิฯ ตเมนํ พาวรี พฺราหฺมโณ มคฺคํ โอโลเกนฺโต นิสินฺโน ทูรโตว ตํ ขาริชฏาทิวิรหิตํ ภิกฺขุเวเสนาคจฺฉนฺตํ ทิสฺวา ‘‘พุทฺโธ โลเก อุปฺปนฺโน’’ติ นิฏฺฐมคมาสิฯ สมฺปตฺตญฺจาปิ นํ ปุจฺฉิ – ‘‘กิํ, ปิงฺคิย, พุทฺโธ โลเก อุปฺปนฺโน’’ติ? ‘‘อาม, พฺราหฺมณ, อุปฺปนฺโน, ปาสาณเก เจติเย นิสินฺโน อมฺหากํ ธมฺมํ เทเสสิ, ตมหํ ตุยฺหํ เทเสสฺสามี’’ติฯ