เตเนว มาโร อนฺเวติ ชนฺตุนฺติ เตเนว อุปาทานปจฺจยนิพฺพตฺตกมฺมาภิสงฺขารนิพฺพตฺตวเสน ปฏิสนฺธิกฺขนฺธมาโร ตํ สตฺตํ อนุคจฺฉติฯ

[73] ตสฺมา ปชานนฺติ ตสฺมา เอตมาทีนวํ อนิจฺจาทิวเสน วา สงฺขาเร ปชานนฺโตฯ อาทานสตฺเต อิติ เปกฺขมาโน, ปชํ อิมํ มจฺจุเธยฺเย วิสตฺตนฺติ อาทาตพฺพฏฺเฐน อาทาเนสุ รูปาทีสุ สตฺเต สพฺพโลเก อิมํ ปชํ มจฺจุเธยฺเย ลคฺคํ เปกฺขมาโน , อาทานสตฺเต วา อาทานาภินิวิฏฺเฐ ปุคฺคเล อาทานสงฺคเหตุญฺจ อิมํ ปชํ มจฺจุเธยฺเย ลคฺคํ ตโต วีติกฺกมิตุํ อสมตฺถํ อิติ เปกฺขมาโน กิญฺจนํ สพฺพโลเก น อุปาทิเยถาติฯ เสสํ สพฺพตฺถ ปากฏเมวฯ

เอวํ ภควา อิทมฺปิ สุตฺตํ อรหตฺตนิกูเฏเนว เทเสสิ, เทสนาปริโยสาเน จ ปุพฺพสทิโส เอว ธมฺมาภิสมโย อโหสีติฯ

สทฺธมฺมปฺปชฺโชติกาย จูฬนิทฺเทส-อฏฺฐกถาย

ภทฺราวุธสุตฺตนิทฺเทสวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

13. อุทยมาณวสุตฺตนิทฺเทสวณฺณนา

[74] เตรสเม อุทยสุตฺเต – อญฺญาวิโมกฺขนฺติ ปญฺญานุภาวนิชฺฌานํ ตํ วิโมกฺขํ ปุจฺฉติฯ

ปฐเมนปิ ฌาเนน ฌายีติ วิตกฺกวิจารปีติสุขจิตฺเตกคฺคตาสมฺปยุตฺเตน ปญฺจงฺคิเกน ปฐมชฺฌาเนน ฌายตีติ ฌายีฯ ทุติเยนาติ ปีติสุขจิตฺเตกคฺคตาสมฺปยุตฺเตนฯ ตติเยนาติ สุขจิตฺเตกคฺคตาสมฺปยุตฺเตนฯ จตุตฺเถนาติ อุเปกฺขาจิตฺเตกคฺคตาสมฺปยุตฺเตนฯ สวิตกฺกสวิจาเรนปิ ฌาเนน ฌายีติ จตุกฺกนยปญฺจกนเยสุ ปฐมชฺฌาเนน สวิตกฺกสวิจาเรนปิ ฌาเนน ฌายตีติ ฌายีฯ อวิตกฺกวิจารมตฺเตนาติ ปญฺจกนเย ทุติเยน ฌาเนนฯ อวิตกฺกอวิจาเรนาติ ทุติยตติยาทิอวเสสฌาเนนฯ สปฺปีติเกนาติ ปีติสมฺปยุตฺเตน ทุกติกฌาเนนฯ นิปฺปีติเกนาติ ปีติวิรหิเตน ตทวเสสฌาเนนฯ สาตสหคเตนาติ สุขสหคเตน ติกจตุกฺกฌาเนนฯ อุเปกฺขาสหคเตนาติ จตุกฺกปญฺจเกนฯ สุญฺญเตนปีติ สุญฺญตวิโมกฺขสมฺปยุตฺเตนฯ