[68-9] ปุพฺเพติ อตีเต สงฺขาเร อารพฺภ อุปฺปนฺนกิเลสาฯ พฺราหฺมณาติ ภควา ชตุกณฺณิํ อาลปติฯ เสสํ สพฺพตฺถ ปากฏเมวฯ
เอวํ ภควา อิทมฺปิ สุตฺตํ อรหตฺตนิกูเฏเนว เทเสสิ, เทสนาปริโยสาเน จ ปุพฺพสทิโส เอว ธมฺมาภิสมโย อโหสีติฯ
สทฺธมฺมปฺปชฺโชติกาย จูฬนิทฺเทส-อฏฺฐกถาย
ชตุกณฺณิมาณวสุตฺตนิทฺเทสวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ
12. ภทฺราวุธมาณวสุตฺตนิทฺเทสวณฺณนา
[70] ทฺวาทสเม ภทฺราวุธสุตฺเต – โอกญฺชหนฺติ อาลยํ ชหํฯ ตณฺหจฺฉิทนฺติ ตณฺหากายจฺฉิทํฯ อเนชนฺติ โลกธมฺเมสุ นิกฺกมฺปํฯ นนฺทิญฺชหนฺติ อนาคตรูปาทิปตฺถนาชหํฯ เอกา เอว หิ สา ตณฺหา, ถุติวเสน อิธ นานปฺปการโต วุตฺตาฯ กปฺปญฺชหนฺติ ทุวิธํ กปฺปชหํฯ อภิยาเจติ อติวิย ยาจามิฯ สุตฺวาน นาคสฺส อปนมิสฺสนฺติ อิโตติ นาคสฺส ตว ภควโต วจนํ สุตฺวา อิโต ปาสาณกเจติยโต พหุชนา ปกฺกมิสฺสนฺตีติ อธิปฺปาโยฯ
เย อุปยุปาทานาติ ตณฺหาทิฏฺฐีหิ อุปคนฺตฺวา คหิตาฯ เจตโส อธิฏฺฐานาติ จิตฺเต ปติฏฺฐิตาฯ อภินิเวสานุสยาติ ปติฏฺฐหิตฺวา อาคนฺตฺวา สยิตาฯ
[71] ชนปเทหิ สงฺคตาติ องฺคาทีหิ ชนปเทหิ อิธ สมาคตาฯ วิยากโรหีติ ธมฺมํ เทเสหิฯ
สงฺคตาติ เอเต ขตฺติยาทโย เอกีภูตาฯ สมาคตาติ วุตฺตปฺปกาเรหิ ชนปเทหิ อาคตาฯ สโมหิตาติ ราสีภูตาฯ สนฺนิปติตาติ อธิโยคาฯ
[72] อถสฺส อาสยานุโลเมน ธมฺมํ เทเสนฺโต ภควา อุปรูปริคาถาโย อภาสิฯ ตตฺถ อาทานตณฺหนฺติ รูปาทีนํ อาทายิกํ คหณตณฺหํ, ตณฺหุปาทานนฺติ วุตฺตํ โหติฯ ยํ ยญฺหิ โลกสฺมิมุปาทิยนฺตีติ เอเตสุ อุทฺธาทิเภเทสุ ยํ ยํ คณฺหนฺติฯ
เตเนว มาโร อนฺเวติ ชนฺตุนฺติ เตเนว อุปาทานปจฺจยนิพฺพตฺตกมฺมาภิสงฺขารนิพฺพตฺตวเสน ปฏิสนฺธิกฺขนฺธมาโร ตํ สตฺตํ อนุคจฺฉติฯ
[73] ตสฺมา ปชานนฺติ ตสฺมา เอตมาทีนวํ อนิจฺจาทิวเสน วา สงฺขาเร ปชานนฺโตฯ อาทานสตฺเต อิติ เปกฺขมาโน, ปชํ อิมํ มจฺจุเธยฺเย วิสตฺตนฺติ อาทาตพฺพฏฺเฐน อาทาเนสุ รูปาทีสุ สตฺเต สพฺพโลเก อิมํ ปชํ มจฺจุเธยฺเย ลคฺคํ เปกฺขมาโน , อาทานสตฺเต วา อาทานาภินิวิฏฺเฐ ปุคฺคเล อาทานสงฺคเหตุญฺจ อิมํ ปชํ มจฺจุเธยฺเย ลคฺคํ ตโต วีติกฺกมิตุํ อสมตฺถํ อิติ เปกฺขมาโน กิญฺจนํ สพฺพโลเก น อุปาทิเยถาติฯ เสสํ สพฺพตฺถ ปากฏเมวฯ
เอวํ ภควา อิทมฺปิ สุตฺตํ อรหตฺตนิกูเฏเนว เทเสสิ, เทสนาปริโยสาเน จ ปุพฺพสทิโส เอว ธมฺมาภิสมโย อโหสีติฯ
สทฺธมฺมปฺปชฺโชติกาย จูฬนิทฺเทส-อฏฺฐกถาย
ภทฺราวุธสุตฺตนิทฺเทสวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ
13. อุทยมาณวสุตฺตนิทฺเทสวณฺณนา
[74] เตรสเม อุทยสุตฺเต – อญฺญาวิโมกฺขนฺติ ปญฺญานุภาวนิชฺฌานํ ตํ วิโมกฺขํ ปุจฺฉติฯ
ปฐเมนปิ ฌาเนน ฌายีติ วิตกฺกวิจารปีติสุขจิตฺเตกคฺคตาสมฺปยุตฺเตน ปญฺจงฺคิเกน ปฐมชฺฌาเนน ฌายตีติ ฌายีฯ ทุติเยนาติ ปีติสุขจิตฺเตกคฺคตาสมฺปยุตฺเตนฯ ตติเยนาติ สุขจิตฺเตกคฺคตาสมฺปยุตฺเตนฯ จตุตฺเถนาติ อุเปกฺขาจิตฺเตกคฺคตาสมฺปยุตฺเตนฯ สวิตกฺกสวิจาเรนปิ ฌาเนน ฌายีติ จตุกฺกนยปญฺจกนเยสุ ปฐมชฺฌาเนน สวิตกฺกสวิจาเรนปิ ฌาเนน ฌายตีติ ฌายีฯ อวิตกฺกวิจารมตฺเตนาติ ปญฺจกนเย ทุติเยน ฌาเนนฯ อวิตกฺกอวิจาเรนาติ ทุติยตติยาทิอวเสสฌาเนนฯ สปฺปีติเกนาติ ปีติสมฺปยุตฺเตน ทุกติกฌาเนนฯ นิปฺปีติเกนาติ ปีติวิรหิเตน ตทวเสสฌาเนนฯ สาตสหคเตนาติ สุขสหคเตน ติกจตุกฺกฌาเนนฯ อุเปกฺขาสหคเตนาติ จตุกฺกปญฺจเกนฯ สุญฺญเตนปีติ สุญฺญตวิโมกฺขสมฺปยุตฺเตนฯ
