ชราวาเตน ปน ปหฏกาเล ปณฺฑรํ โหติฯ อมฺพงฺกุเรนาปิ ทีเปตุํ วฏฺฏติ เอวฯ สา ปเนสา ขนฺธปริปากลกฺขณา ชรา, มรณูปนยนรสา, โยพฺพนวินาสปจฺจุปฏฺฐานาฯ เสสํ สพฺพตฺถ ปากฏเมวฯ เอวํ ภควา อิทมฺปิ สุตฺตํ อรหตฺตนิกูเฏเนว เทเสสิ, เทสนาปริโยสาเน อยมฺปิ พฺราหฺมโณ อรหตฺเต ปติฏฺฐาสิ สทฺธิํ อนฺเตวาสิกสหสฺเสนฯ อญฺเญสญฺจ อเนกสหสฺสานํ ธมฺมจกฺขุํ อุทปาทิฯ เสสํ วุตฺตสทิสเมวฯ

สทฺธมฺมปฺปชฺโชติกาย จูฬนิทฺเทส-อฏฺฐกถาย

ปุณฺณกมาณวสุตฺตนิทฺเทสวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

4. เมตฺตคูมาณวสุตฺตนิทฺเทสวณฺณนา

[18] จตุตฺเถ เมตฺตคูสุตฺเต – มญฺญามิ ตํ เวทคู ภาวิตตฺตนฺติ ‘‘อยํ เวทคู’’ติ จ ‘‘ภาวิตตฺโต’’ติ จ เอวํ ตํ มญฺญามิฯ

อปริตฺโตติ น อปฺโปฯ มหนฺโตติ น ขุทฺทโกฯ คมฺภีโรติ น อุตฺตาโนฯ อปฺปเมยฺโยติ มินิตุํ น สกฺกุเณยฺโยฯ ทุปฺปริโยคาฬฺโหติ อวคาหิตุํ โอตริตุํ ทุกฺโขฯ พหุรตโน สาครูปโมติ พหูนํ ธมฺมรตนานํ อากรตฺตา อเนกวิธรตนสมฺปนฺโน มหาสมุทฺโท วิย พหุรตโน สาครสทิโสฯ

น มงฺกุ โหตีติ น วิกุณิตมุโข โหติฯ อปฺปติฏฺฐิตจิตฺโตติ โทสวเสน น ฆนีภูตจิตฺโตฯ อลีนมนโสติ น สงฺกุจิตจิตฺโตฯ อพฺยาปนฺนเจตโสติ น ปูติจิตฺโตฯ

ทิฏฺเฐ ทิฏฺฐมตฺโตติ จกฺขุวิสเย รูปารมฺมเณ ทิฏฺฐมตฺโตเยว ตํ อารมฺมณํ ภวิสฺสติ, กตฺตา วา กาเรตา วา นตฺถิฯ ยํ จกฺขุนา ทิฏฺฐํ วณฺณายตนเมวฯ สุตาทีสุปิ เอเสว นโยฯ อปิ จ ทิฏฺเฐติ ทสฺสนโยเคน วณฺณายตนํ, สวนโยเคน สทฺทายตนํ, มุตโยเคน ฆานชิวฺหากายายตนานิ ทสฺเสติฯ ฆานสฺส คนฺธายตนํ, ชิวฺหาย รสายตนํ, กายสฺส ปถวี เตโช วายูติ โผฏฺฐพฺพายตนํ, วิญฺญาตโยเคน ธมฺมายตนํ ทสฺเสติฯ ทิฏฺเฐ อนูปโยติ จกฺขุวิญฺญาเณน ทิฏฺเฐ ราคูปยวิรหิโตฯ