[128] เย เอวญฺจ ทฬฺหวาทา, เตสุ โย โกจิ ติตฺถิโย สกายเน วาปิ ทฬฺหํ วทาโน กเมตฺถ พาโลติ ปรํ ทเหยฺย, สงฺเขปโต ตตฺถ สสฺสตุจฺเฉทสงฺขาเต วิตฺถารโต นตฺถิกอิสฺสรการกนิยติอาทิเภเท สเก อยเน ‘‘อิทเมว สจฺจ’’นฺติ ทฬฺหํ วทาโน กํ ปรํ เอตฺถ ทิฏฺฐิคเต ‘‘พาโล’’ติ สห ธมฺเมน ปสฺเสยฺย, นนุ สพฺโพปิ ตสฺส มเตน ปณฺฑิโต เอว สุปฺปฏิปนฺโน เอว จฯ เอวํ สนฺเต สยเมว โส เมธคมาวเหยฺย, ปรํ วทํ พาลมสุทฺธิธมฺมํฯ โสปิ ปรํ ‘‘พาโล จ อสุทฺธิธมฺโม จ อย’’นฺติ วทนฺโต อตฺตนาว กลหํ อาวเหยฺยฯ กสฺมา? ยสฺมา สพฺโพปิ ตสฺส มเตน ปณฺฑิโตเยว สุปฺปฏิปนฺโนเยว จฯ

[129] เอวํ สพฺพถาปิ วินิจฺฉเย ฐตฺวา สยํ ปมาย, อุทฺธํ ส โลกสฺมิํ วิวาทเมตีติ ทิฏฺฐิยา ฐตฺวา สยญฺจ สตฺถาราทิํ มินิตฺวา โส ภิยฺโย วิวาทเมตีติฯ เอวํ ปน วินิจฺฉเยสุ อาทีนวํ ญตฺวา อริยมคฺเคน หิตฺวาน สพฺพานิ วินิจฺฉยานิ, น เมธคํ กุพฺพติ ชนฺตุ โลเกติ อรหตฺตนิกูเฏน เทสนํ นิฏฺฐาเปสิฯ

สยํ ปมายาติ อตฺตนา มินิตฺวาฯ ปมินิตฺวาติ ปมาณํ กตฺวาฯ ‘‘ปวิเนตฺวา’’ติปิ ปาโฐ, ตํ น สุนฺทรํฯ อุทฺธํ วาเทน สทฺธินฺติ อตฺตโน อุปริ กเถนฺเตน สหฯ เทสนาปริโยสาเน ปุราเภทสุตฺเต (มหานิ. 83) วุตฺตสทิโส เอว อภิสมโย อโหสีติฯ

สทฺธมฺมปฺปชฺโชติกาย มหานิทฺเทสฏฺฐกถาย

จูฬพฺยูหสุตฺตนิทฺเทสวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

13. มหาพฺยูหสุตฺตนิทฺเทสวณฺณนา

[130] เตรสเม มหาพฺยูหสุตฺตนิทฺเทเส เย เกจิเม ทิฏฺฐิปริพฺพสานาติ อิทมฺปิ ‘‘กิํ นุ โข อิเม ทิฏฺฐิปริพฺพสานา วิญฺญูนํ สนฺติกา นินฺทเมว ลภนฺติ, อุทาหุ ปสํสมฺปี’’ติ อุปฺปนฺนจิตฺตานํ เอกจฺจานํ เทวตานํ ตมตฺถํ อาวิกาตุํ ปุริมนเยเนว นิมฺมิตพุทฺเธน อตฺตานํ ปุจฺฉาเปตฺวา วุตฺตํฯ ตตฺถ อนฺวานยนฺตีติ อนุ อานยนฺติ ปุนปฺปุนํ อาหรนฺติฯ

นินฺทเมว อนฺเวนฺตีติ ครหเมว อุปคจฺฉนฺติฯ