ภวราคานุสโย จตูสุ ทิฏฺฐิวิปฺปยุตฺเตสุ อุปฺปชฺชมาโนปิ สหชาตวเสน วุตฺโตฯ อารมฺมณวเสเนว ปน รูปารูปาวจรธมฺเมสุ อุปฺปชฺชมาโน โลโภ วุตฺโตฯ

ตตฺถ ทิฏฺฐานุสโยติ ทฺวาสฏฺฐิวิธา ทิฏฺฐิฯ วิจิกิจฺฉานุสโยติ อฏฺฐวตฺถุกา วิจิกิจฺฉาฯ ตเทกฏฺฐา จ กิเลสาติ สหเชกฏฺฐวเสน ทิฏฺฐิยา วิจิกิจฺฉาย, สหเชกฏฺฐวเสน เอกโต ฐิตาฯ มานานุสโยติ นววิธมาโนฯ ปรมตฺถญาเณน วา ญตฺวาติ ปเรสํ จิตฺตาจารชานนปญฺญาย ชานิตฺวา, เจโตปริยญาเณน ชานิตฺวาติ วุตฺตํ โหติฯ ปุพฺเพนิวาสานุสฺสติญาเณน วาติ อตีเต นิวุฏฺฐกฺขนฺธานุสฺสรณญาเณน ชานิตฺวาฯ มํสจกฺขุนา วาติ ปกติจกฺขุนาฯ ทิพฺพจกฺขุนา วาติ ทิพฺพสทิเสน ทิพฺพวิหารสนฺนิสฺสิเตน วา ทิพฺพจกฺขุนา ปสฺสิตฺวาฯ ราครตฺตาติ ราเคน รญฺชิตาฯ เย ปญฺจสุ กามคุเณสูติ เย ปญฺจสุ รูปาทิวตฺถุกามโกฏฺฐาเสสุฯ วิราครตฺตาติ วิราคสงฺขาตาสุ รูปารูปสมาปตฺตีสุ อติรตฺตา อลฺลีนาฯ ยโต กามราโค จาติ ยทา กามภเว ราโค จฯ รูปารูปราเคสุปิ เอเสว นโยฯ

สทฺธมฺมปฺปชฺโชติกาย มหานิทฺเทสฏฺฐกถาย

สุทฺธฏฺฐกสุตฺตนิทฺเทสวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

5. ปรมฏฺฐกสุตฺตนิทฺเทสวณฺณนา

[31] ปญฺจเม ปรมฏฺฐกสุตฺเต ปรมนฺติ ทิฏฺฐีสุ ปริพฺพสาโนติ อิทํ ปรมนฺติ คเหตฺวา สกาย สกาย ทิฏฺฐิยา วสมาโนฯ ยทุตฺตริํ กุรุเตติ ยํ อตฺตโน สตฺถาราทิํ เสฏฺฐํ กโรติฯ หีนาติ อญฺเญ ตโต สพฺพมาหาติ ตํ อตฺตโน สตฺถาราทิํ ฐเปตฺวา ตโต อญฺเญ สพฺเพ ‘‘หีนา อิเม’’ติ อาหฯ ตสฺมา วิวาทานิ อวีติวตฺโตติ เตน การเณน โส ทิฏฺฐิกลเห อวีติวตฺโตว โหติฯ

วสนฺตีติ ปฐมุปฺปนฺนทิฏฺฐิวเสน วสนฺติฯ ปวสนฺตีติ ปวิสิตฺวา วสนฺติฯ อาวสนฺตีติ วิเสเสน วสนฺติฯ ปริวสนฺตีติ สพฺพภาเคน วสนฺติฯ ตํ อุปมาย สาเธนฺโต ‘‘ยถา อาคาริกา วา’’ติอาทิมาหฯ อาคาริกา วาติ ฆรสามิกาฯ ฆเรสุ วสนฺตีติ อตฺตโน ฆเรสุ อาสงฺกวิรหิตา หุตฺวา นิวสนฺติฯ สาปตฺติกา วาติ อาปตฺติพหุลาฯ