ฉขตฺติยกมฺมวณฺณนา

ชาลิกุมาโร มุจลินฺทสรตีเร ขนฺธาวารํ นิวาสาเปตฺวา จุทฺทส รถสหสฺสานิ อาคตมคฺคาภิมุขาเนว ฐปาเปตฺวา ตสฺมิํ ตสฺมิํ ปเทเส สีหพฺยคฺฆทีปิอาทีสุ อารกฺขํ สํวิทหิฯ หตฺถิอาทีนํ สทฺโท มหา อโหสิฯ อถ มหาสตฺโต ตํ สทฺทํ สุตฺวา ‘‘กิํ นุ โข เม ปจฺจามิตฺตา มม ปิตรํ ฆาเตตฺวา มมตฺถาย อาคตา’’ติ มรณภยภีโต มทฺทิํ อาทาย ปพฺพตํ อารุยฺห เสนํ โอโลเกสิฯ ตมตฺถํ ปกาเสนฺโต สตฺถา อาห –

[2368]

‘‘เตสํ สุตฺวาน นิคฺโฆสํ, ภีโต เวสฺสนฺตโร อหุ;

ปพฺพตํ อภิรุหิตฺวา, ภีโต เสนํ อุทิกฺขติฯ

[2369]

‘‘อิงฺฆ มทฺทิ นิสาเมหิ, นิคฺโฆโส ยาทิโส วเน;

อาชานียา หสิยนฺติ, ธชคฺคานิ จ ทิสฺสเรฯ

[2370]

‘‘อิเม นูน อรญฺญสฺมิํ, มิคสงฺฆานิ ลุทฺทกา;

วาคุราหิ ปริกฺขิปฺป, โสพฺภํ ปาเตตฺวา ตาวเท;

วิกฺโกสมานา ติพฺพาหิ, หนฺติ เนสํ วรํ วรํฯ

[2371]

‘‘ยถา มยํ อทูสกา, อรญฺเญ อวรุทฺธกา;

อมิตฺตหตฺถตฺตํ คตา, ปสฺส ทุพฺพลฆาตก’’นฺติฯ

ตตฺถ อิงฺฆาติ โจทนตฺเถ นิปาโตฯ นิสาเมหีติ สกเสนา วา ปรเสนา วาติ โอโลเกหิ อุปธาเรหิฯ ‘‘อิเม นูน อรญฺญสฺมิ’’นฺติอาทีนํ อฑฺฒเตยฺยคาถานํ เอวมตฺถสมฺพนฺโธ เวทิตพฺโพ ‘‘มทฺทิ ยถา อรญฺญมฺหิ มิคสงฺฆานิ ลุทฺทกา วาคุราหิ ปริกฺขิปฺป อถ วา ปน โสพฺภํ ปาเตตฺวา ตาวเทว ‘หนถ, อเร, ทุฏฺฐมิเค’ติ วิกฺโกสมานา ติพฺพาหิ มิคมารณสตฺตีหิ เนสํ มิคานํ วรํ วรํ ถูลํ ถูลํ หนนฺติ, อิเม จ นูน ตเถว อมฺเห อสพฺภาหิ วาจาหิ วิกฺโกสมานา ติพฺพาติ สตฺตีหิ หนิสฺสนฺติ, มยญฺจ อทูสกา อรญฺเญ อวรุทฺธกา รฏฺฐา ปพฺพาชิตา วเน วสาม, เอวํ สนฺเตปิ อมิตฺตานํ หตฺถตฺตํ คตา, ปสฺส ทุพฺพลฆาตก’’นฺติฯ เอวํ โส มรณภเยน ปริเทวิฯ

สา ตสฺส วจนํ สุตฺวา เสนํ โอโลเกตฺวา ‘‘สกเสนาย ภวิตพฺพ’’นฺติ มหาสตฺตํ อสฺสาเสนฺตี อิมํ คาถมาห –

[2372]

‘‘อมิตฺตา นปฺปสาเหยฺยุํ, อคฺคีว อุทกณฺณเว;

ตเทว ตฺวํ วิจินฺเตหิ, อปิ โสตฺถิ อิโต สิยา’’ติฯ