เมนู

3. นคโรปมสุตฺตํ

[67] ‘‘ยโต โข, ภิกฺขเว, รญฺโญ ปจฺจนฺติมํ นครํ สตฺตหิ นครปริกฺขาเรหิ สุปริกฺขตํ [สุปริกฺขิตฺตํ (ก.)] โหติ, จตุนฺนญฺจ อาหารานํ นิกามลาภี โหติ อกิจฺฉลาภี อกสิรลาภีฯ อิทํ วุจฺจติ, ภิกฺขเว, รญฺโญ ปจฺจนฺติมํ นครํ อกรณียํ พาหิเรหิ ปจฺจตฺถิเกหิ ปจฺจามิตฺเตหิฯ

‘‘กตเมหิ สตฺตหิ นครปริกฺขาเรหิ สุปริกฺขตํ โหติ? อิธ, ภิกฺขเว, รญฺโญ ปจฺจนฺติเม นคเร เอสิกา โหติ คมฺภีรเนมา [คมฺภีรเนมิ (ก.)] สุนิขาตา อจลา อสมฺปเวธี [อสมฺปเวธิ (สี. สฺยา.)]ฯ อิมินา ปฐเมน นครปริกฺขาเรน สุปริกฺขตํ โหติ รญฺโญ ปจฺจนฺติมํ นครํ อพฺภนฺตรานํ คุตฺติยา พาหิรานํ ปฏิฆาตายฯ

‘‘ปุน จปรํ, ภิกฺขเว, รญฺโญ ปจฺจนฺติเม นคเร ปริขา โหติ คมฺภีรา เจว วิตฺถตา จฯ อิมินา ทุติเยน นครปริกฺขาเรน สุปริกฺขตํ โหติ รญฺโญ ปจฺจนฺติมํ นครํ อพฺภนฺตรานํ คุตฺติยา พาหิรานํ ปฏิฆาตายฯ

‘‘ปุน จปรํ, ภิกฺขเว, รญฺโญ ปจฺจนฺติเม นคเร อนุปริยายปโถ โหติ อุจฺโจ เจว วิตฺถโต จฯ อิมินา ตติเยน นครปริกฺขาเรน สุปริกฺขตํ โหติ รญฺโญ ปจฺจนฺติมํ นครํ อพฺภนฺตรานํ คุตฺติยา พาหิรานํ ปฏิฆาตายฯ

‘‘ปุน จปรํ, ภิกฺขเว, รญฺโญ ปจฺจนฺติเม นคเร พหุํ อาวุธํ สนฺนิจิตํ โหติ สลากญฺเจว เชวนิกญฺจ [เชวนิยญฺจ (สี. อฏฺฐ.)]ฯ อิมินา จตุตฺเถน นครปริกฺขาเรน สุปริกฺขตํ โหติ รญฺโญ ปจฺจนฺติมํ นครํ อพฺภนฺตรานํ คุตฺติยา พาหิรานํ ปฏิฆาตายฯ

‘‘ปุน จปรํ, ภิกฺขเว, รญฺโญ ปจฺจนฺติเม นคเร พหุพลกาโย ปฏิวสติ, เสยฺยถิทํ – หตฺถาโรหา อสฺสาโรหา รถิกา ธนุคฺคหา เจลกา จลกา ปิณฺฑทายกา อุคฺคา ราชปุตฺตา ปกฺขนฺทิโน มหานาคา สูรา จมฺมโยธิโน ทาสกปุตฺตาฯ อิมินา ปญฺจเมน นครปริกฺขาเรน สุปริกฺขตํ โหติ รญฺโญ ปจฺจนฺติมํ นครํ อพฺภนฺตรานํ คุตฺติยา พาหิรานํ ปฏิฆาตายฯ

‘‘ปุน จปรํ, ภิกฺขเว, รญฺโญ ปจฺจนฺติเม นคเร โทวาริโก โหติ ปณฺฑิโต พฺยตฺโต เมธาวี อญฺญาตานํ นิวาเรตา ญาตานํ ปเวเสตาฯ

อิมินา ฉฏฺเฐน นครปริกฺขาเรน สุปริกฺขตํ โหติ รญฺโญ ปจฺจนฺติมํ นครํ อพฺภนฺตรานํ คุตฺติยา พาหิรานํ ปฏิฆาตายฯ

‘‘ปุน จปรํ, ภิกฺขเว, รญฺโญ ปจฺจนฺติเม นคเร ปากาโร โหติ อุจฺโจ เจว วิตฺถโต จ วาสนเลปนสมฺปนฺโน จฯ อิมินา สตฺตเมน นครปริกฺขาเรน สุปริกฺขตํ โหติ รญฺโญ ปจฺจนฺติมํ นครํ อพฺภนฺตรานํ คุตฺติยา พาหิรานํ ปฏิฆาตายฯ อิเมหิ สตฺตหิ นครปริกฺขาเรหิ สุปริกฺขตํ โหติฯ

‘‘กตเมสํ จตุนฺนํ อาหารานํ นิกามลาภี โหติ อกิจฺฉลาภี อกสิรลาภี? อิธ, ภิกฺขเว, รญฺโญ ปจฺจนฺติเม นคเร พหุํ ติณกฏฺโฐทกํ สนฺนิจิตํ โหติ อพฺภนฺตรานํ รติยา อปริตสฺสาย ผาสุวิหาราย พาหิรานํ ปฏิฆาตายฯ

‘‘ปุน จปรํ, ภิกฺขเว, รญฺโญ ปจฺจนฺติเม นคเร พหุํ สาลิยวกํ สนฺนิจิตํ โหติ อพฺภนฺตรานํ รติยา อปริตสฺสาย ผาสุวิหาราย พาหิรานํ ปฏิฆาตายฯ

‘‘ปุน จปรํ, ภิกฺขเว, รญฺโญ ปจฺจนฺติเม นคเร พหุํ ติลมุคฺคมาสาปรณฺณํ สนฺนิจิตํ โหติ อพฺภนฺตรานํ รติยา อปริตสฺสาย ผาสุวิหาราย พาหิรานํ ปฏิฆาตายฯ

‘‘ปุน จปรํ, ภิกฺขเว, รญฺโญ ปจฺจนฺติเม นคเร พหุํ เภสชฺชํ สนฺนิจิตํ โหติ, เสยฺยถิทํ – สปฺปิ นวนีตํ เตลํ มธุ ผาณิตํ โลณํ อพฺภนฺตรานํ รติยา อปริตสฺสาย ผาสุวิหาราย พาหิรานํ ปฏิฆาตายฯ อิเมสํ โข, ภิกฺขเว, จตุนฺนํ อาหารานํ นิกามลาภี โหติ อกิจฺฉลาภี อกสิรลาภีฯ

‘‘ยโต โข, ภิกฺขเว, รญฺโญ ปจฺจนฺติมํ นครํ อิเมหิ สตฺตหิ นครปริกฺขาเรหิ สุปริกฺขตํ โหติ, อิเมสญฺจ จตุนฺนํ อาหารานํ นิกามลาภี โหติ อกิจฺฉลาภี อกสิรลาภีฯ อิทํ วุจฺจติ, ภิกฺขเว, รญฺโญ ปจฺจนฺติมํ นครํ อกรณียํ พาหิเรหิ ปจฺจตฺถิเกหิ ปจฺจามิตฺเตหิฯ

เอวเมวํ โข, ภิกฺขเว, ยโต อริยสาวโก สตฺตหิ สทฺธมฺเมหิ สมนฺนาคโต โหติ, จตุนฺนญฺจ ฌานานํ อาภิเจตสิกานํ ทิฏฺฐธมฺมสุขวิหารานํ นิกามลาภี โหติ อกิจฺฉลาภี อกสิรลาภีฯ อยํ วุจฺจติ, ภิกฺขเว, อริยสาวโก อกรณีโย มารสฺส อกรณีโย ปาปิมโตฯ กตเมหิ สตฺตหิ สทฺธมฺเมหิ สมนฺนาคโต โหติ?

‘‘เสยฺยถาปิ, ภิกฺขเว, รญฺโญ ปจฺจนฺติเม นคเร เอสิกา โหติ คมฺภีรเนมา สุนิขาตา อจลา อสมฺปเวธี อพฺภนฺตรานํ คุตฺติยา พาหิรานํ ปฏิฆาตายฯ เอวเมวํ โข, ภิกฺขเว, อริยสาวโก สทฺโธ โหติ, สทฺทหติ ตถาคตสฺส โพธิํ ‘อิติปิ โส…เป.… พุทฺโธ ภควา’ติฯ สทฺเธสิโก, ภิกฺขเว, อริยสาวโก อกุสลํ ปชหติ, กุสลํ ภาเวติ; สาวชฺชํ ปชหติ, อนวชฺชํ ภาเวติ; สุทฺธํ อตฺตานํ ปริหรติฯ อิมินา ปฐเมน สทฺธมฺเมน สมนฺนาคโต โหติฯ

‘‘เสยฺยถาปิ, ภิกฺขเว, รญฺโญ ปจฺจนฺติเม นคเร ปริกฺขา โหติ คมฺภีรา เจว วิตฺถตา จ อพฺภนฺตรานํ คุตฺติยา พาหิรานํ ปฏิฆาตายฯ เอวเมวํ โข, ภิกฺขเว, อริยสาวโก หิรีมา โหติ, หิรียติ กายทุจฺจริเตน วจีทุจฺจริเตน มโนทุจฺจริเตน, หิรียติ ปาปกานํ อกุสลานํ ธมฺมานํ สมาปตฺติยาฯ หิรีปริกฺโข โข, ภิกฺขเว, อริยสาวโก อกุสลํ ปชหติ, กุสลํ ภาเวติ; สาวชฺชํ ปชหติ, อนวชฺชํ ภาเวติ; สุทฺธํ อตฺตานํ ปริหรติฯ อิมินา ทุติเยน สทฺธมฺเมน สมนฺนาคโต โหติฯ

‘‘เสยฺยถาปิ, ภิกฺขเว, รญฺโญ ปจฺจนฺติเม นคเร อนุปริยายปโถ โหติ อุจฺโจ เจว วิตฺถโต จ อพฺภนฺตรานํ คุตฺติยา พาหิรานํ ปฏิฆาตายฯ เอวเมวํ โข, ภิกฺขเว, อริยสาวโก โอตฺตปฺปี โหติ, โอตฺตปฺปติ กายทุจฺจริเตน วจีทุจฺจริเตน มโนทุจฺจริเตน, โอตฺตปฺปติ ปาปกานํ อกุสลานํ ธมฺมานํ สมาปตฺติยาฯ โอตฺตปฺปปริยายปโถ , ภิกฺขเว, อริยสาวโก อกุสลํ ปชหติ, กุสลํ ภาเวติ ; สาวชฺชํ ปชหติ, อนวชฺชํ ภาเวติ; สุทฺธํ อตฺตานํ ปริหรติฯ อิมินา ตติเยน สทฺธมฺเมน สมนฺนาคโต โหติฯ

‘‘เสยฺยถาปิ, ภิกฺขเว, รญฺโญ ปจฺจนฺติเม นคเร พหุํ อาวุธํ สนฺนิจิตํ โหติ สลากญฺเจว เชวนิกญฺจ อพฺภนฺตรานํ คุตฺติยา พาหิรานํ ปฏิฆาตายฯ เอวเมวํ โข, ภิกฺขเว, อริยสาวโก พหุสฺสุโต โหติ…เป.… ทิฏฺฐิยา สุปฺปฏิวิทฺธาฯ

สุตาวุโธ, ภิกฺขเว, อริยสาวโก อกุสลํ ปชหติ, กุสลํ ภาเวติ; สาวชฺชํ ปชหติ, อนวชฺชํ ภาเวติ; สุทฺธํ อตฺตานํ ปริหรติฯ อิมินา จตุตฺเถน สทฺธมฺเมน สมนฺนาคโต โหติฯ

‘‘เสยฺยถาปิ, ภิกฺขเว, รญฺโญ ปจฺจนฺติเม นคเร พหุพลกาโย ปฏิวสติ, เสยฺยถิทํ – หตฺถาโรหา อสฺสาโรหา รถิกา ธนุคฺคหา เจลกา จลกา ปิณฺฑทายกา อุคฺคา ราชปุตฺตา ปกฺขนฺทิโน มหานาคา สูรา จมฺมโยธิโน ทาสกปุตฺตา อพฺภนฺตรานํ คุตฺติยา พาหิรานํ ปฏิฆาตายฯ เอวเมวํ โข, ภิกฺขเว, อริยสาวโก อารทฺธวีริโย วิหรติ อกุสลานํ ธมฺมานํ ปหานาย, กุสลานํ ธมฺมานํ อุปสมฺปทาย, ถามวา ทฬฺหปรกฺกโม อนิกฺขิตฺตธุโร กุสเลสุ ธมฺเมสุฯ วีริยพลกาโย, ภิกฺขเว, อริยสาวโก อกุสลํ ปชหติ, กุสลํ ภาเวติ; สาวชฺชํ ปชหติ, อนวชฺชํ ภาเวติ; สุทฺธํ อตฺตานํ ปริหรติฯ อิมินา ปญฺจเมน สทฺธมฺเมน สมนฺนาคโต โหติฯ

‘‘เสยฺยถาปิ, ภิกฺขเว, รญฺโญ ปจฺจนฺติเม นคเร โทวาริโก โหติ ปณฺฑิโต พฺยตฺโต เมธาวี อญฺญาตานํ นิวาเรตา ญาตานํ ปเวเสตา อพฺภนฺตรานํ คุตฺติยา พาหิรานํ ปฏิฆาตาย ฯ เอวเมวํ โข, ภิกฺขเว, อริยสาวโก สติมา โหติ ปรเมน สติเนปกฺเกน สมนฺนาคโต จิรกตมฺปิ จิรภาสิตมฺปิ สริตา อนุสฺสริตาฯ สติโทวาริโก, ภิกฺขเว, อริยสาวโก อกุสลํ ปชหติ, กุสลํ ภาเวติ; สาวชฺชํ ปชหติ, อนวชฺชํ ภาเวติ; สุทฺธํ อตฺตานํ ปริหรติฯ อิมินา ฉฏฺเฐน สทฺธมฺเมน สมนฺนาคโต โหติฯ

‘‘เสยฺยถาปิ, ภิกฺขเว, รญฺโญ ปจฺจนฺติเม นคเร ปากาโร โหติ อุจฺโจ เจว วิตฺถโต จ วาสนเลปนสมฺปนฺโน จ อพฺภนฺตรานํ คุตฺติยา พาหิรานํ ปฏิฆาตายฯ เอวเมวํ โข, ภิกฺขเว, อริยสาวโก ปญฺญวา โหติ อุทยตฺถคามินิยา ปญฺญาย สมนฺนาคโต อริยาย นิพฺเพธิกาย สมฺมา ทุกฺขกฺขยคามินิยาฯ ปญฺญาวาสนเลปนสมฺปนฺโน, ภิกฺขเว, อริยสาวโก อกุสลํ ปชหติ, กุสลํ ภาเวติ; สาวชฺชํ ปชหติ, อนวชฺชํ ภาเวติ; สุทฺธํ อตฺตานํ ปริหรติฯ อิมินา สตฺตเมน สทฺธมฺเมน สมนฺนาคโต โหติฯ อิเมหิ สตฺตหิ สทฺธมฺเมหิ สมนฺนาคโต โหติฯ

‘‘กตเมสํ จตุนฺนํ ฌานานํ อาภิเจตสิกานํ ทิฏฺฐธมฺมสุขวิหารานํ นิกามลาภี โหติ อกิจฺฉลาภี อกสิรลาภี? เสยฺยถาปิ, ภิกฺขเว, รญฺโญ ปจฺจนฺติเม นคเร พหุํ ติณกฏฺโฐทกํ สนฺนิจิตํ โหติ อพฺภนฺตรานํ รติยา อปริตสฺสาย ผาสุวิหาราย พาหิรานํ ปฏิฆาตายฯ เอวเมวํ โข, ภิกฺขเว, อริยสาวโก วิวิจฺเจว กาเมหิ…เป.… ปฐมํ ฌานํ อุปสมฺปชฺช วิหรติ อตฺตโน รติยา อปริตสฺสาย ผาสุวิหาราย โอกฺกมนาย นิพฺพานสฺสฯ

‘‘เสยฺยถาปิ, ภิกฺขเว, รญฺโญ ปจฺจนฺติเม นคเร พหุํ สาลิยวกํ สนฺนิจิตํ โหติ อพฺภนฺตรานํ รติยา อปริตสฺสาย ผาสุวิหาราย พาหิรานํ ปฏิฆาตายฯ เอวเมวํ โข, ภิกฺขเว, อริยสาวโก วิตกฺกวิจารานํ วูปสมา…เป.… ทุติยํ ฌานํ อุปสมฺปชฺช วิหรติ อตฺตโน รติยา อปริตสฺสาย ผาสุวิหาราย โอกฺกมนาย นิพฺพานสฺสฯ

‘‘เสยฺยถาปิ, ภิกฺขเว, รญฺโญ ปจฺจนฺติเม นคเร พหุํ ติลมุคฺคมาสาปรณฺณํ สนฺนิจิตํ โหติ อพฺภนฺตรานํ รติยา อปริตสฺสาย ผาสุวิหาราย พาหิรานํ ปฏิฆาตายฯ เอวเมวํ โข, ภิกฺขเว, อริยสาวโก ปีติยา จ วิราคา…เป.… ตติยํ ฌานํ อุปสมฺปชฺช วิหรติ อตฺตโน รติยา อปริตสฺสาย ผาสุวิหาราย โอกฺกมนาย นิพฺพานสฺสฯ

‘‘เสยฺยถาปิ, ภิกฺขเว, รญฺโญ ปจฺจนฺติเม นคเร พหุํ เภสชฺชํ สนฺนิจิตํ โหติ, เสยฺยถิทํ – สปฺปิ นวนีตํ เตลํ มธุ ผาณิตํ โลณํ อพฺภนฺตรานํ รติยา อปริตสฺสาย ผาสุวิหาราย พาหิรานํ ปฏิฆาตายฯ เอวเมวํ โข ภิกฺขเว, อริยสาวโก สุขสฺส จ ปหานา ทุกฺขสฺส จ ปหานา ปุพฺเพว โสมนสฺสโทมนสฺสานํ อตฺถงฺคมา อทุกฺขมสุขํ อุเปกฺขาสติปาริสุทฺธิํ จตุตฺถํ ฌานํ อุปสมฺปชฺช วิหรติ อตฺตโน รติยา อปริตสฺสาย ผาสุวิหาราย โอกฺกมนาย นิพฺพานสฺสฯ อิเมสํ จตุนฺนํ ฌานานํ อาภิเจตสิกานํ ทิฏฺฐธมฺมสุขวิหารานํ นิกามลาภี โหติ อกิจฺฉลาภี อกสิรลาภีฯ

‘‘ยโต โข, ภิกฺขเว, อริยสาวโก อิเมหิ สตฺตหิ สทฺธมฺเมหิ สมนฺนาคโต โหติ, อิเมสญฺจ จตุนฺนํ ฌานานํ อาภิเจตสิกานํ ทิฏฺฐธมฺมสุขวิหารานํ นิกามลาภี โหติ อกิจฺฉลาภี อกสิรลาภีฯ

อยํ วุจฺจติ, ภิกฺขเว, อริยสาวโก อกรณีโย มารสฺส อกรณีโย ปาปิมโต’’ติฯ ตติยํฯ

4. ธมฺมญฺญูสุตฺตํ

[68] ‘‘สตฺตหิ, ภิกฺขเว, ธมฺเมหิ สมนฺนาคโต ภิกฺขุ อาหุเนยฺโย โหติ …เป.… อนุตฺตรํ ปุญฺญกฺเขตฺตํ โลกสฺสฯ กตเมหิ สตฺตหิ? อิธ, ภิกฺขเว, ภิกฺขุ ธมฺมญฺญู จ โหติ อตฺถญฺญู จ อตฺตญฺญู จ มตฺตญฺญู จ กาลญฺญู จ ปริสญฺญู จ ปุคฺคลปโรปรญฺญู จฯ

‘‘กถญฺจ, ภิกฺขเว, ภิกฺขุ ธมฺมญฺญู โหติ? อิธ, ภิกฺขเว, ภิกฺขุ ธมฺมํ ชานาติ – สุตฺตํ เคยฺยํ เวยฺยากรณํ คาถํ อุทานํ อิติวุตฺตกํ ชาตกํ อพฺภุตธมฺมํ เวทลฺลํฯ โน เจ, ภิกฺขเว, ภิกฺขุ ธมฺมํ ชาเนยฺย – สุตฺตํ เคยฺยํ…เป.… อพฺภุตธมฺมํ เวทลฺลํ, นยิธ ‘ธมฺมญฺญู’ติ วุจฺเจยฺยฯ ยสฺมา จ โข, ภิกฺขเว, ภิกฺขุ ธมฺมํ ชานาติ – สุตฺตํ เคยฺยํ…เป.… อพฺภุตธมฺมํ เวทลฺลํ, ตสฺมา ‘ธมฺมญฺญู’ติ วุจฺจติฯ อิติ ธมฺมญฺญูฯ

‘‘อตฺถญฺญู จ กถํ โหติ? อิธ, ภิกฺขเว, ภิกฺขุ ตสฺส ตสฺเสว ภาสิตสฺส อตฺถํ ชานาติ – ‘อยํ อิมสฺส ภาสิตสฺส อตฺโถ, อยํ อิมสฺส ภาสิตสฺส อตฺโถ’ติฯ โน เจ, ภิกฺขเว, ภิกฺขุ ตสฺส ตสฺเสว ภาสิตสฺส อตฺถํ ชาเนยฺย – ‘อยํ อิมสฺส ภาสิตสฺส อตฺโถ, อยํ อิมสฺส ภาสิตสฺส อตฺโถ’ติ, นยิธ ‘อตฺถญฺญู’ติ วุจฺเจยฺยฯ ยสฺมา จ โข, ภิกฺขเว, ภิกฺขุ ตสฺส ตสฺเสว ภาสิตสฺส อตฺถํ ชานาติ – ‘อยํ อิมสฺส ภาสิตสฺส อตฺโถ, อยํ อิมสฺส ภาสิตสฺส อตฺโถ’ติ, ตสฺมา ‘อตฺถญฺญู’ติ วุจฺจติฯ อิติ ธมฺมญฺญู, อตฺถญฺญูฯ

‘‘อตฺตญฺญู จ กถํ โหติ? อิธ, ภิกฺขเว, ภิกฺขุ อตฺตานํ ชานาติ – ‘เอตฺตโกมฺหิ สทฺธาย สีเลน สุเตน จาเคน ปญฺญาย ปฏิภาเนนา’ติฯ โน เจ, ภิกฺขเว, ภิกฺขุ อตฺตานํ ชาเนยฺย – ‘เอตฺตโกมฺหิ สทฺธาย สีเลน สุเตน จาเคน ปญฺญาย ปฏิภาเนนา’ติ, นยิธ ‘อตฺตญฺญู’ติ วุจฺเจยฺยฯ ยสฺมา จ, ภิกฺขเว , ภิกฺขุ อตฺตานํ ชานาติ – ‘เอตฺตโกมฺหิ สทฺธาย สีเลน สุเตน จาเคน ปญฺญาย ปฏิภาเนนา’ติ, ตสฺมา ‘อตฺตญฺญู’ติ วุจฺจติฯ อิติ ธมฺมญฺญู, อตฺถญฺญู, อตฺตญฺญูฯ