พระอภิธรรมปิฎก วิภังค์ [17. ขุททกวัตถุวิภังค์] 1. เอกกมาติกา
(42) ภัตตสัมมทะ (ความเมาในอาหาร) (859)
(43) เจตโสลีนัตตะ (ความหดหู่จิต) (860)
(44) กุหนา (ความหลอกลวง) (861)
(45) ลปนา (การพูดประจบ) (862)
(46) เนมิตติกตา (การทำนิมิต) (863)
(47) นิปเปสิกตา (การพูดลบล้างความดีของคนอื่น) (864)
(48) ลาเภนลาภังนิชิคิงสนตา (การแลกเปลี่ยนลาภด้วยลาภ) (865)
(49) ความถือตัวว่า เป็นผู้เลิศกว่าเขา (866)
(50) ความถือตัวว่า เป็นผู้เสมอเขา (867)
(51) ความถือตัวว่า เป็นผู้ด้อยกว่าเขา (868)
(52) เป็นผู้เลิศกว่าเขา ถือตัวว่าเลิศกว่าเขา (869)
(53) เป็นผู้เลิศกว่าเขา ถือตัวว่าเสมอเขา (870)
(54) เป็นผู้เลิศกว่าเขา ถือตัวว่าด้อยกว่าเขา (871)
(55) เป็นผู้เสมอเขา ถือตัวว่าเลิศกว่าเขา (872)
(56) เป็นผู้เสมอเขา ถือตัวว่าเสมอเขา (873)
(57) เป็นผู้เสมอเขา ถือตัวว่าด้อยกว่าเขา (874)
(58) เป็นผู้ด้อยกว่าเขา ถือตัวว่าเลิศกว่าเขา (875)
(59) เป็นผู้ด้อยกว่าเขา ถือตัวว่าเสมอเขา (876)
(60) เป็นผู้ด้อยกว่าเขา ถือตัวว่าด้อยกว่าเขา (877)
(61) มานะ (ความถือตัว) (878)
(62) อติมานะ (ความดูหมิ่นผู้อื่น (879)
(63) มานาติมานะ (ความเย่อหยิ่งถือตัว) (880)
พระอภิธรรมปิฎก วิภังค์ [17.ขุททกวัตถุวิภังค์] 2.ทุกมาติกา
(64) โอมานะ (ความดูหมิ่นตนเอง) (881)
(65) อธิมานะ (ความสำคัญว่าได้บรรลุ) (882)
(66) อัสมิมานะ (ความสำคัญว่ามีตัวตน) (883)
(67) มิจฉามานะ (ความถือตัวผิด) (884)
(68) ญาติวิตักกะ (ความตรึกถึงญาติ) (885)
(69) ชนปทวิตักกะ (ความตรึกถึงชนบท) (886)
(70) อมรวิตักกะ (ความตรึกเพื่อเอาตัวรอด) (887)
(71) ปรานุททยตาปฏิสังยุตตวิตักกะ (ความตรึกเกี่ยวด้วยความ
เอ็นดูผู้อื่น) (888)
(72) ลาภสักการสิโลกปฏิสังยุตตวิตักกะ (ความตรึกเกี่ยวด้วยลาภ
สักการะและชื่อเสียง) (889)
(73) อนวัญญัตติปฏิสังยุตตวิตักกะ (ความตรึกเกี่ยวด้วยความไม่
ต้องการให้ใครดูหมิ่น) (890)
เอกกมาติกา จบ
2. ทุกมาติกา
[833] (1) โกธะ (ความโกรธ) (891)
อุปนาหะ (ความผูกโกรธ) (891)
(2) มักขะ (ความลบหลู่) (892)
ปลาสะ (ความตีตัวเสมอ) (982)
(3) อิสสา (ความริษยา) (893)
มัจฉริยะ (ความตระหนี่) (893)
(4) มายา (ความเจ้าเล่ห์) (894)
สาเถยยะ (ความโอ้อวด) (894)
พระอภิธรรมปิฎก วิภังค์ [17.ขุททกวัตถุวิภังค์] 2.ทุกมาติกา
(5) อวิชชา (ความไม่รู้) (895)
ภวตัณหา (ความปรารถนาภพ) (895)
(6) ภวทิฏฐิ (ความเห็นว่าเกิดอีก) (896)
วิภวทิฏฐิ (ความเห็นว่าไม่เกิดอีก) (896)
(7) สัสสตทิฏฐิ (ความเห็นว่าเที่ยง) (897)
อุจเฉททิฏฐิ (ความเห็นว่าขาดสูญ) (897)
(8) อันตวาทิฏฐิ (ความเห็นว่ามีที่สุด) (898)
อนันตวาทิฏฐิ (ความเห็นว่าไม่มีที่สุด) (898)
(9) ปุพพันตานุทิฏฐิ (ความเห็นปรารภส่วนอดีต) (899)
อปรันตานุทิฏฐิ (ความเห็นปรารภส่วนอนาคต) (899)
(10) อหิริกะ (ความไม่ละอายต่อการประพฤติทุจริต) (900)
อโนตตัปปะ (ความไม่สะดุ้งกลัวต่อการประพฤติทุจริต) (900)
(11) โทวจัสสตา (ความเป็นผู้ว่ายาก) (901)
ปาปมิตตตา (ความเป็นผู้มีมิตรชั่ว) (901)
(12) อนัชชวะ (ความไม่ซื่อตรง) (902)
อมัททวะ (ความไม่อ่อนโยน) (902)
(13) อขันติ (ความไม่อดทน) (903)
อโสรัจจะ (ความไม่เสงี่ยม) (903)
(14) อสาขัลยะ (ความไม่มีวาจานิ่มนวล) (904)
อัปปฏิสันถาระ (ความไม่มีปฏิสันถาร) (904)
(15) ความเป็นผู้ไม่คุ้มครองทวารในอินทรีย์ทั้งหลาย (905)
ความไม่รู้จักประมาณในการบริโภค (905)
(16) มุฏฐสัจจะ (ความหลงลืมสติ) (906)
อสัมปชัญญะ (ความเป็นผู้ไม่มีสัมปชัญญะ) (906)
พระอภิธรรมปิฎก วิภังค์ [17.ขุททกวัตถุวิภังค์] 3.ติกมาติกา
(17) สีลวิปัตติ (ความวิบัติแห่งศีล) (907)
ทิฏฐิวิปัตติ (ความวิบัติแห่งทิฏฐิ) (907)
(18) อัชฌัตตสัญโญชนะ (สังโยชน์ภายใน) (908)
พหิทธาสัญโญชนะ (สังโยชน์ภายนอก) (908)
ทุกมาติกา จบ
3. ติกมาติกา
[834] (1) อกุศลมูล (รากเหง้าแห่งอกุศล) 3 (909)
(2) อกุศลวิตก (ความตรึกที่เป็นอกุศล) 3 (910)
(3) อกุศลสัญญา (การกำหนดหมายที่เป็นอกุศล) 3 (911)
(4) อกุศลธาตุ (ธาตุที่เป็นอกุศล) 3 (912)
(5) ทุจริต (ความประพฤติชั่ว) 3 (913)
(6) อาสวะ (สภาวะที่หมักดองสันดาน) 3 (914)
(7) สังโยชน์ (กิเลสเครื่องประกอบสัตว์ไว้ในภพ) 3 (915)
(8) ตัณหา (ความทะยานอยาก) 3 (916)
(9) ตัณหา 3 อีกนัยหนึ่ง (917)
(10) ตัณหา 3 แม้อีกนัยหนึ่ง (918)
(11) เอสนา (ความพอใจ) 3 (919)
(12) วิธา 3 (920)
(13) ภัย 3 (921)
(14) ตมะ (ความมืด) 3 (922)
(15) ติตถายตนะ (ถิ่นเกิดของทิฏฐิ) 3 (923)
พระอภิธรรมปิฎก วิภังค์ [17.ขุททกวัตถุวิภังค์] 3.ติกมาติกา
(16) กิญจนะ (กิเลสเครื่องกังวล) 3 (924)
(17) อังคณะ (กิเลสเพียงดังเนิน) 3 (924)
(18) มละ (มลทิน) 3 (924)
(19) วิสมะ (ความประพฤติไม่สม่ำเสมอ) 3 (924)
(20) วิสมะ 3 อีกนัยหนึ่ง (924)
(21) อัคคิ (ไฟ) 3 (924)
(22) กสาวะ (กิเลสดุจน้ำฝาด) 3 (924)
(23) กสาวะ 3 อีกนัยหนึ่ง (924)
(24) อัสสาททิฏฐิ (ความเห็นผิดที่ประกอบด้วยความยินดี ) (925)
อัตตานุทิฏฐิ (ความเห็นผิดว่ามีตัวตน) (925)
มิจฉาทิฏฐิ (ความเห็นผิด) (925)
(25) อรติ (ความไม่ยินดี) (926)
วิเหสา (ความเบียดเบียน) (926)
อธรรมจริยา (ความประพฤติไม่เป็นธรรม) (926)
(26) โทวจัสสตา (ความเป็นผู้ว่ายาก) (927)
ปาปมิตตตา (ความเป็นผู้มีมิตรชั่ว) (927)
นานัตตสัญญา (สัญญาที่แตกต่างกัน) (927)
(27) อุทธัจจะ (ความฟุ้งซ่าน) (928)
โกสัชชะ (ความเกียจคร้าน) (928)
ปมาทะ (ความประมาท) (928)
(28) อสันตุฏฐิตา (ความไม่สันโดษ) (929)
อสัมปชัญญตา (ความไม่มีสัมปชัญญะ) (929)
มหิจฉตา (ความมักมาก) (929)
พระอภิธรรมปิฎก วิภังค์ [17.ขุททกวัตถุวิภังค์] 3.ติกมาติกา
(29) อหิริกะ (ความไม่ละอายต่อการประพฤติทุจริต) (930)
อโนตตัปปะ (ความไม่สะดุ้งกลัวต่อการประพฤติทุจริต) (930)
ปมาทะ (ความประมาท) (930)
(30) อนาทริยะ (ความไม่เอื้อเฟื้อ) (931)
โทวจัสสตา (ความเป็นผู้ว่ายาก) (931)
ปาปมิตตตา (ความเป็นผู้มีมิตรชั่ว) (931)
(31) อัสสัทธิยะ (ความไม่เชื่อ) (932)
อวทัญญุตา (ความเป็นผู้ไม่โอบอ้อมอารี) (932)
โกสัชชะ (ความเกียจคร้าน) (932)
(32) อุทธัจจะ (ความฟุ้งซ่าน) (933)
อสังวร (ความไม่สำรวม) (933)
ทุสสีลยะ (ความเป็นผู้ทุศีล) (933)
(33) อริยานัง อทัสสนกัมยตา (ความไม่อยากเห็นพระอริยะ) (934)
สัทธัมมัง อโสตุกัมยตา (ความไม่อยากฟังพระสัทธรรม) (934)
อุปารัมภจิตตตา (ความคิดแข่งดี) (934)
(34) มุฏฐัสสัจจะ (ความเป็นผู้มีสติฟั่นเฟือน) (935)
อสัมปชัญญะ (ความเป็นผู้ไม่มีสัมปชัญญะ) (935)
เจตโสวิกเขปะ (ความฟุ้งซ่านแห่งจิต) (935)
(35) อโยนิโสมนสิการ (การไม่พิจารณาโดยแยบคาย) (936)
กุมมัคคเสวนา (การยึดถือทางผิด) (936)
เจตโสลีนัตตะ (ความหดหู่จิต) (936)
ติกมาติกา จบ
พระอภิธรรมปิฎก วิภังค์ [17.ขุททกวัตถุวิภังค์] 4. จตุกกมาติกา
4. จตุกกมาติกา
[835] (1) อาสวะ (สภาวะที่หมักดองในสันดาน) 4 (937)
(2) คันถะ (กิเลสเครื่องร้อยรัดใจ) 4 (938)
(3) โอฆะ (กิเลสดุจห้วงน้ำ) 4 (938)
(4) โยคะ (กิเลสเป็นเครื่องประกอบสัตว์ไว้ในภพ) 4 (938)
(5) อุปาทาน (ความยึดมั่น) 4 (938)
(6) ตัณหุปาทาน (ความยึดมั่นด้วยตัณหา) 4 (939)
(7) อคติคมนะ (การถึงอคติ) 4 (939)
(8) วิปริเยสะ (การแสวงหาผิด) 4 (939)
(9) อนริยโวหาร (โวหารของผู้มิใช่พระอริยะ) 4 (939)
(10) อนริยโวหาร 4 อีกนัยหนึ่ง (939)
(11) ทุจริต (ความประพฤติชั่ว) 4 (939)
(12) ทุจริต 4 อีกนัยหนึ่ง (939)
(13) ภัย 4 (939)
(14) ภัย 4 อีกนัยหนึ่ง (939)
(15) ภัย 4 อื่นอีกนัยหนึ่ง (939)
(16) ภัย 4 อื่นต่อไปอีกนัยหนึ่ง (939)
(17) ทิฏฐิ (ความเห็นผิด) 4 (939)
จตุกกมาติกา จบ
พระอภิธรรมปิฎก วิภังค์ [17.ขุททกวัตถุวิภังค์] 6.ฉักกมาติกา
5. ปัญจกมาติกา
[836] (1) โอรัมภาคิยสังโยชน์ (สังโยชน์เบื้องต่ำ) 5 (940)
(2) อุทธัมภาคิยสังโยชน์ (สังโยชน์เบื้องสูง) 5 (940)
(3) มัจฉริยะ (ความตระหนี่) 5 (940)
(4) สังคะ (กิเลสเครื่องข้อง) 5 (940)
(5) สัลละ (กิเลสดุจลูกศร) 5 (940)
(6) เจโตขีละ (กิเลสดุจตะปูตรึงใจ) 5 (941)
(7) เจตโสวินิพันธะ (กิเลสเครื่องผูกพันใจ) 5 (941)
(8) นิวรณ์ (กิเลสเครื่องกั้นความดี) 5 (941)
(9) อนันตริยกรรม (กรรมหนัก) 5 (941)
(10) ทิฏฐิ (ความเห็นผิด) 5 (941)
(11) เวร (ความแค้นเคือง) 5 (942)
(12) พยสนะ (ความพินาศ) 5 (942)
(13) โทษแห่งความไม่อดทน 5 (942)
(14) ภัย 5 (942)
(15) ทิฏฐธัมมนิพพานวาทะ (วาทะว่านิพพานมีในชีวิตปัจจุบัน) 5
(943)
ปัญจกมาติกา จบ
6. ฉักกมาติกา
[837] (1) วิวาทมูล (เหตุก่อวิวาท) 6 (944)
(2) ฉันทราคเคหสิตธรรม (สภาวธรรมคือฉันทราคะซึ่งอาศัย
กามคุณ) (944)
(3) วิโรธวัตถุ 6 (944)
พระอภิธรรมปิฎก วิภังค์ [17.ขุททกวัตถุวิภังค์] 7. สัตตกมาติกา
(4) ตัณหากาย (กองตัณหา) 6 (944)
(5) อคารวะ (ความไม่เคารพ) 6 (945)
(6) ปริหานิยธรรม (ธรรมเป็นที่ตั้งแห่งความเสื่อม) 6 (945)
(7) ปริหานิยธรรม 6 อีกนัยหนึ่ง (946)
(8) โสมนัสสุปวิจาร (ความครุ่นคิดเกี่ยวด้วยโสมนัส) 6 (946)
(9) โทมนัสสุปวิจาร (ความครุ่นคิดเกี่ยวด้วยโทมนัส) 6 (946)
(10) อุเปกขูปวิจาร (ความครุ่นคิดเกี่ยวด้วยอุเบกขา) 6 (946)
(11) เคหสิตโสมนัส (โสมนัสที่อาศัยกามคุณ) 6 (947)
(12) เคหสิตโทมนัส (โทมนัสที่อาศัยกามคุณ) 6 (947)
(13) เคหสิตอุเบกขา (อุเบกขาที่อาศัยกามคุณ) 6 (946)
(14) ทิฏฐิ (ความเห็นผิด) 6 (948)
ฉักกมาติกา จบ
7. สัตตกมาติกา
[838] (1) อนุสัย (กิเลสที่นอนเนื่อง) 7 (949)
(2) สังโยชน์ (กิเลสที่ประกอบสัตว์ไว้ในภพ) 7 (949)
(3) ปริยุฏฐาน (กิเลสเครื่องกลุ้มรุมใจ) 7 (949)
(4) อสัทธรรม (ธรรมของคนพาล) 7 (950)
(5) ทุจริต (ความประพฤติชั่ว) 7 (950)
(6) มานะ (ความถือตัว) 7 (950)
(7) ทิฏฐิ (ความเห็นผิด) 7 (951)
สัตตกมาติกา จบ
พระอภิธรรมปิฎก วิภังค์ [17.ขุททกวัตถุวิภังค์] 9.นวกมาติกา
8. อัฏฐกมาติกา
[839] (1) กิเลสวัตถุ (สิ่งก่อความเศร้าหมอง) 8 (952)
(2) กุสีตวัตถุ (เหตุเกิดความเกียจคร้าน) 8 (952)
(3) จิตกระทบในโลกธรรม 8 (954)
(4) อนริยโวหาร (คำพูดของผู้มิใช่พระอริยะ) 8 (955)
(5) มิจฉัตตะ (ความเห็นผิด) 8 (956)
(6) บุรุษโทษ (โทษของคน) 8 (957)
(7) อสัญญีวาทะ (วาทะว่าอัตตาไม่มีสัญญา) 8 (958)
(8) เนวสัญญีนาสัญญีวาทะ (วาทะว่ามีสัญญาก็ไม่ใช่ไม่มีสัญญา
ก็ไม่ใช่) 8 (958)
อัฏฐกมาติกา จบ
9. นวกมาติกา
[840] (1) อาฆาตวัตถุ (เรื่องให้เกิดความอาฆาต) 9 (961)
(2) ปุริสมละ (มลทินของคน) 9 (962)
(3) มานะ (ความถือตัว) 9 (963)
(4) ตัณหามูลกธรรม (ธรรมที่มีตัณหาเป็นมูล) 9 (964)
(5) อิญชิตะ 9 (964)
(6) มัญญิตะ 9 (965)
(7) ผันทิตะ 9 (965)
(8) ปปัญจิตะ 9 (965)
(9) สังขตะ 9 (965)
นวกมาติกา จบ
พระอภิธรรมปิฎก วิภังค์ [17.ขุททกวัตถุวิภังค์] 1.เอกกนิทเทส
10. ทสกมาติกา
[841] (1) กิเลสวัตถุ (สิ่งก่อความเศร้าหมอง) 10 (966)
(2) อาฆาตวัตถุ (สิ่งก่อความอาฆาต) 10 (967)
(3) อกุศลกรรมบถ (ทางแห่งอกุศลกรรม) 10 (968)
(4) สังโยชน์ (กิเลสที่ประกอบสัตว์ไว้ในภพ) 10 (969)
(5) มิจฉัตตะ (ความเห็นผิด) 10 (970)
(6) มิจฉาทิฏฐิมีวัตถุ (ความเห็นผิดมี 10 อย่าง) 10 (971)
(7) อันตัคคาหิกทิฏฐิมีวัตถุ (ความเห็นที่ยึดเอาที่สุดมี 10 อย่าง) 10
(972)
ทสกมาติกา จบ
[842] ตัณหาวิจริตอาศัยอายตนะภายใน 18 อาศัยอายตนะภายนอก 18
รวมเข้าด้วยกันเป็นตัณหาวิจริต 36
ตัณหาวิจริตที่เป็นอดีต 36 ที่เป็นอนาคต 36 ที่เป็นปัจจุบัน 36 รวม
เข้าด้วยกันเป็นตัณหาวิจริต 108 ด้วยประการฉะนี้
ทิฏฐิ 62 พระผู้มีพระภาคได้ตรัสไว้ในพรหมชาลสูตร
มาติกา จบ
1. เอกกนิทเทส
[843] บรรดาเอกกมาติกาเหล่านั้น ชาติมทะ เป็นไฉน
ความเมา กิริยาที่เมา ภาวะที่เมา ความถือตัว กิริยาที่ถือตัว ภาวะที่ถือตัว
ความลำพองตน ความทะนงตน ความเชิดชูตนเป็นดุจธง ความเห่อเหิม ความที่
จิตต้องการเชิดชูตนเป็นดุจธงเพราะอาศัยชาติ นี้เรียกว่า ชาติมทะ (1)
