จักขายตนะ เป็นปัจจัยแก่จักขุวิญญาณ และสัมปยุตตขันธ์ทั้งหลาย
ด้วยอำนาจของวิปปยุตตปัจจัย ฯลฯ กายายตนะ ฯลฯ
หทยวัตถุ เป็นปัจจัยแก่จิต และสัมปยุตตขันธ์ทั้งหลาย ด้วยอำนาจ
ของวิปปยุตตปัจจัย.
5. จิตตสังสัฏฐสมุฏฐานธรรม และธรรมที่ไม่ใช่
จิตตสังสัฏฐสมุฏฐานธรรม เป็นปัจจัยแก่ธรรมที่ไม่ใช่จิตตสังสัฏฐ-
สมุฏฐานธรรม ด้วยอำนาจของวิปปยุตตปัจจัย
มี 2 อย่าง คือที่เป็น สหชาตะ และ ปัจฉาชาตะ
ฯลฯ

21. อัตถิปัจจัย

[248] 1. จิตตสังสัฏฐสมุฏฐานธรรม เป็นปัจจัยแก่จิตต-
สังสัฏฐสมุฏฐานธรรม ด้วยอำนาจของอัตถิปัจจัย เหมือนกับปฏิจจ-
วาระ.
2. จิตตสังสัฏฐสมุฏฐานธรรม เป็นปัจจัยแก่ธรรม
ที่ไม่ใช่จิตตสังสัฏฐสมุฏฐานธรรม ด้วยอำนาจของอัตถิปัจจัย
มี 2 อย่าง คือที่เป็น สหชาตะ และ ปัจฉาชาตะ ฯลฯ
3. จิตตสังสัฏฐสมุฏฐานธรรม เป็นปัจจัยแก่จิตต-
สังสัฏฐสมุฏฐานธรรม และธรรมที่ไม่ใช่จิตตสังสัฏฐสมุฏฐานธรรม
ด้วยอำนาจของอัตถิปัจจัย เหมือนกับปฏิจจวาระ.

4. ธรรมที่ไม่ใช่จิตตสังสัฏฐสมุฏฐานธรรม เป็น
ปัจจัยแก่ธรรมที่ไม่ใช่จิตตสังสัฏฐสมุฏฐานธรรม ด้วยอำนาจของ
อัตถิปัจจัย
มี 5 อย่าง คือที่เป็น สหชาตะ ปุเรชาตะ ปัจฉาชาตะ อาหาระ
และ อินทริยะ
ที่เป็น ปุเรชาตะ พึงกระทำเหมือนกับปุเรชาตปัจจัย.
ที่ย่อ ๆ ทั้งหมดควรให้พิสดาร.
5. ธรรมที่ไม่ใช่จิตตสังสัฏฐสมุฏฐานธรรม เป็น
ปัจจัยแก่จิตตสังสัฏฐสมุฏฐานธรรม ด้วยอำนาจของอัตถิปัจจัย
มี 2 อย่าง คือที่เป็น สหชาตะ และ ปุเรชาตะ
ที่เป็น สหชาตะ ได้แก่
จิต เป็นปัจจัยแก่สัมปยุตตขันธ์ทั้งหลาย ด้วยอำนาจของอัตถิปัจจัย.
ในปฏิสนธิขณะ จิต เป็นปัจจัยแก่สัมปยุตตขันธ์ทั้งหลาย ด้วย
อำนาจของอัตถิปัจจัย.
ในปฏิสนธิขณะ หทยวัตถุ เป็นปัจจัยแก่ขันธ์ทั้งหลายที่เป็นจิตต-
สังสัฏฐสมุฏฐานธรรม ด้วยอำนาจของอัตถิปัจจัย.
ที่เป็น ปุเรชาตะ เหมือนกับปุเรชาตปัจจัย ไม่แตกต่างกัน.
6. ธรรมที่ไม่ใช่จิตตสังสัฏฐสมุฏฐานธรรม เป็น
ปัจจัยแก่จิตตสังสัฏฐสมุฏฐานธรรม และธรรมที่ไม่ใช่จิตตสังสัฏฐ-
สมุฏฐานธรรม ด้วยอำนาจของอัตถิปัจจัย

มี 2 อย่าง คือที่เป็น สหชาตะ และ ปุเรชาตะ
ที่เป็น สหชาตะ ได้แก่
จิต เป็นปัจจัยแก่สัมปยุตตขันธ์ และจิตตสมุฏฐานรูปทั้งหลาย ด้วย
อำนาจของอัตถิปัจจัย.
ในปฏิสนธิขณะ จิต เป็นปัจจัยแก่สัมปยุตตขันธ์ และกฏัตตารูป
ทั้งหลาย ด้วยอำนาจของอัตถิปัจจัย.
ในปฏิสนธิขณะ หทยวัตถุ เป็นปัจจัยแก่จิต และสัมปยุตตขันธ์
ทั้งหลาย ด้วยอำนาจของอัตถิปัจจัย.
ที่เป็น ปุเรชาตะ เหมือนกับปุเรชาตปัจจัย.
7. จิตตสังสัฏฐสมุฏฐานธรรม และธรรมที่ไม่ใช่
จิตตสังสัฏฐสมุฏฐานธรรม เป็นปัจจัยแก่ธรรมที่ไม่ใช่จิตตสังสัฏฐ-
สมุฏฐานธรรม ด้วยอำนาจของอัตถิปัจจัย
มี 2 อย่าง คือที่เป็น สหชาตะ และ สหชาตะ รวมกับ ปุเรชาตะ
ที่เป็น สหชาตะ ได้แก่
ขันธ์ 1 ที่สหรคตด้วยจักขุวิญญาณ และจักขุวิญญาณ เป็นปัจจัยแก่
ขันธ์ 2 ฯลฯ
ที่เป็น สหชาตะ รวมกับ ปุเรชาตะ ได้แก่
ขันธ์ 1 ที่สหรคตด้วยจักขุวิญญาณ และจักขายตนะ เป็นปัจจัยแก่
ขันธ์ 2 ฯลฯ
ที่เป็น สหชาตะ ได้แก่

ขันธ์ 1 ที่เป็นจิตตสังสัฏฐสมุฏฐานธรรม และจิต เป็นปัจจัยแก่
ขันธ์ 2 ด้วยอำนาจของอัตถิปัจจัย ฯลฯ ขันธ์ 2 ฯลฯ
ขันธ์ 1 ที่เป็นจิตตสังสัฏฐสมุฏฐานธรรม และหทยวัตถุ เป็นปัจจัยแก่
ขันธ์ 2 ด้วยอำนาจของอัตถิปัจจัย ขันธ์ 2 ฯลฯ
ในปฏิสนธิขณะ พึงทำทั้ง 2 นัย.
8. จิตตสังสัฏฐสมุฏฐานธรรม และธรรมที่ไม่ใช่
จิตตสังสัฏฐสมุฏฐานธรรม เป็นปัจจัยแก่ธรรมที่ไม่ใช่จิตตสังสัฏฐ-
สมุฏฐานธรรม ด้วยอำนาจของอัตถิปัจจัย
มี 5 อย่าง คือที่เป็น สหชาตะ ปุเรชาตะ ปัจฉาชาตะ, และ
ปัจฉาชาตะ รวมกับ อาหาระ และรวมกับ อินทริยะ
ที่เป็น สหชาตะ ได้แก่
ขันธ์ทั้งหลายที่สหรคตด้วยจักขุวิญญาณ และจักขายตนะ เป็นปัจจัยแก่
จักขุวิญญาณ ด้วยอำนาจของอัตถิปัจจัย ฯลฯ ขันธ์ทั้งหลายที่สหรคตด้วย
กายวิญญาณ ฯลฯ
ขันธ์ทั้งหลายที่เป็นจิตตสังสัฏฐสมุฏฐานธรรม และจิต เป็นปัจจัยแก่
รูปทั้งหลายที่เป็นจิตตสังสัฏฐสมุฏฐานธรรม ด้วยอำนาจของอัตถิปัจจัย.
ขันธ์ทั้งหลายที่เป็นจิตตสังสัฏฐสมุฏฐานธรรม และมหาภูตรูปทั้งหลาย
เป็นปัจจัยแก่รูปทั้งหลาย ที่เป็นจิตตสังสัฏฐสมุฏฐานธรรม ด้วยอำนาจของ
อัตถิปัจจัย.
ขันธ์ทั้งหลายที่เป็นจิตตสังสัฏฐสมุฏฐานธรรม และหทยวัตถุ เป็น
ปัจจัยแก่จิต ด้วยอำนาจของอัตถิปัจจัย.

ในปฏิสนธิขณะ มี 3 นัย.
ที่เป็น ปัจฉาชาตะ ได้แก่
ขันธ์ทั้งหลายที่เป็นจิตตสังสัฏฐสมุฏฐานธรรม ที่เกิดภายหลัง และจิต
เป็นปัจจัยแก่กายนี้ ที่ไม่ใช่จิตตสังสัฏฐสมุฏฐานธรรม ที่เกิดก่อน ด้วย
อำนาจของอัตถิปัจจัย.
ที่เป็น ปัจฉาชาตะ รวมกับ อาหาระ ได้แก่
ขันธ์ทั้งหลายที่เป็นจิตตสังสัฏฐสมุฏฐานธรรม ที่เกิดภายหลัง จิต
และกวฬีการาหาร เป็นปัจจัยแก่กายนี้ ที่ไม่ใช่จิตตสังสัฏฐสมุฏฐานธรรม
ด้วยอำนาจของอัตถิปัจจัย.
ที่เป็น ปัจฉาชาตะ รวมกับ อินทริยะ ได้แก่
ขันธ์ทั้งหลายที่เป็นจิตตสังสัฏฐสมุฏฐานธรรม ที่เกิดภายหลัง จิต
และรูปชีวิตินทรีย์ เป็นปัจจัยแก่กฏัตตารูปทั้งหลาย ด้วยอำนาจของอัตถิปัจจัย.
9. จิตตสังสัฏฐสมุฏฐานธรรม และธรรมที่ไม่ใช่
จิต สังสัฏฐสมุฏฐานธรรม เป็นปัจจัยแก่จิตตสังสัฏฐสมุฏฐานธรรม
และธรรมที่ไม่ใช่จิตตสังสัฏฐสมุฏฐานธรรม ด้วยอำนาจของอัตถิ-
ปัจจัย
มี 2 อย่าง คือที่เป็น สหชาตะ และ สหชาตะ รวมกับ ปุเรชาตะ
ที่เป็น สหชาตะ รวมกับ ปุเรชาตะ ได้แก่
ขันธ์ 1 ที่สหรคตด้วยจักขุวิญญาณ และจักขายตนะ เป็นปัจจัยแก่
ขันธ์ 2 และจักขุวิญญาณ ด้วยอำนาจของอัตถิปัจจัย, ขันธ์ 2 ฯลฯ ที่สหรคต-
ด้วยกายวิญญาณ ฯลฯ

ที่เป็น สหชาตะ ได้แก่
ขันธ์ ที่เป็นจิตตสังสัฏฐสมุฏฐานธรรม และจิต เป็นปัจจัยแก่
ขันธ์ 2 และรูปทั้งหลายที่เป็นจิตตสังสัฏฐสมุฏฐานธรรม ด้วยอำนาจของอัตถิ-
ปัจจัย, ขันธ์ 2 ฯลฯ
ที่เป็น สหชาตะ รวมกับ ปุเรชาตะ ได้แก่
ขันธ์ 1 ที่เป็นจิตตสังสัฏฐสมุฏฐานธรรม และหทยวัตถุ เป็นปัจจัยแก่
ขันธ์ 2 และจิต ด้วยอำนาจของอัตถิปัจจัย, ขันธ์ 2 ฯลฯ
ในปฏิสนธิขณะ พึงทำทั้ง 2 นัย.

การนับจำนวนวาระในอนุโลม

[249] ในเหตุปัจจัย มี 3 วาระ ในอารัมมณปัจจัย มี 9 วาระ
ในอธิปติปัจจัย มี 9 วาระ ในอนันตรปัจจัย มี 9 วาระ ในสมนันตรปัจจัย
มี 9 วาระ ในสหชาตปัจจัย มี 9 วาระ ในอัญญมัญญปัจจัย มี 9 วาระ ใน
นิสสยปัจจัย มี 9 วาระ ในอุปนิสสยปัจจัย มี 9 วาระ ในปุเรชาตปัจจัย
มี 3 วาระ ในปัจฉาชาตปัจจัย มี 3 วาระ ในอาเสวนปัจจัย มี 9 วาระ
ในกัมมปัจจัย มี 3 วาระ ในวิปากปัจจัย มี 9 วาระ ในอาหารปัจจัย มี 9
วาระ ในอินทริยปัจจัย มี 9 วาระ ในฌานปัจจัย มี 3 วาระ ในมัคคปัจจัย
มี 3 วาระ ในสัมปยุตตปัจจัย มี 5 วาระ ในวิปปยุตตปัจจัย มี 5 วาระ
ในอัตถิปัจจัย มี 9 วาระ ในนัตถิปัจจัย มี 9 วาระ ในวิคตปัจจัย มี 9
วาระ ในอวิคตปัจจัย มี 9 วาระ.