สา เจ เอวํ วเทยฺย – ‘‘อยฺโย มยา ทิฏฺโฐ นิสินฺโน มาตุคาเมน สทฺธิํ กายสํสคฺคํ สมาปชฺชนฺโต’’ติ, โส เจ เอวํ วเทยฺย – ‘‘สจฺจาหํ นิสินฺโน, โน จ โข กายสํสคฺคํ สมาปชฺชิ’’นฺติ, นิสชฺชาย กาเรตพฺโพ…เป.… นาหํ นิสินฺโน, อปิจ โข นิปนฺโนติ, นิปชฺชาย กาเรตพฺโพ…เป.… นาหํ นิสินฺโน, อปิจ โข ฐิโตติ, น กาเรตพฺโพฯ

สา เจ เอวํ วเทยฺย – ‘‘อยฺโย มยา ทิฏฺโฐ นิปนฺโน มาตุคาเมน สทฺธิํ กายสํสคฺคํ สมาปชฺชนฺโต’’ติ, โส จ ตํ ปฏิชานาติ, อาปตฺติยา กาเรตพฺโพ…เป.… สจฺจาหํ นิปนฺโน, โน จ โข กายสํสคฺคํ สมาปชฺชินฺติ, นิปชฺชาย กาเรตพฺโพ…เป.… นาหํ นิปนฺโน, อปิจ โข นิสินฺโนติ, นิสชฺชาย กาเรตพฺโพ …เป.… นาหํ นิปนฺโน, อปิจ โข ฐิโตติ, น กาเรตพฺโพฯ

สา เจ เอวํ วเทยฺย – ‘‘อยฺยสฺส มยา สุตํ นิสินฺนสฺส มาตุคามํ ทุฏฺฐุลฺลาหิ วาจาหิ โอภาสนฺตสฺสา’’ติ, โส จ ตํ ปฏิชานาติ, อาปตฺติยา กาเรตพฺโพฯ สา เจ เอวํ วเทยฺย – ‘‘อยฺยสฺส มยา สุตํ นิสินฺนสฺส มาตุคามํ ทุฏฺฐุลฺลาหิ วาจาหิ โอภาสนฺตสฺสา’’ติ, โส เจ เอวํ วเทยฺย – ‘‘สจฺจาหํ นิสินฺโน, โน จ โข ทุฏฺฐุลฺลาหิ วาจาหิ โอภาสิ’’นฺติ, นิสชฺชาย กาเรตพฺโพ…เป.… นาหํ นิสินฺโน, อปิจ โข นิปนฺโนติ, นิปชฺชาย กาเรตพฺโพ…เป.… นาหํ นิสินฺโน, อปิจ โข ฐิโตติ, น กาเรตพฺโพฯ

สา เจ เอวํ วเทยฺย – ‘‘อยฺยสฺส มยา สุตํ นิปนฺนสฺส มาตุคามํ ทุฏฺฐุลฺลาหิ วาจาหิ โอภาสนฺตสฺสา’’ติ, โส จ ตํ ปฏิชานาติ, อาปตฺติยา กาเรตพฺโพ…เป.… สจฺจาหํ นิปนฺโน โน จ โข ทุฏฺฐุลฺลาหิ วาจาหิ โอภาสินฺติ, นิปชฺชาย กาเรตพฺโพ…เป.… นาหํ นิปนฺโน, อปิจ โข นิสินฺโนติ, นิสชฺชาย กาเรตพฺโพ…เป.… นาหํ นิปนฺโน, อปิจ โข ฐิโตติ, น กาเรตพฺโพฯ

[456] สา เจ เอวํ วเทยฺย – ‘‘อยฺโย มยา ทิฏฺโฐ มาตุคาเมน สทฺธิํ เอโก เอกาย รโห นิสินฺโน’’ติ, โส จ ตํ ปฏิชานาติ, นิสชฺชาย กาเรตพฺโพ…เป.… นาหํ นิสินฺโน, อปิจ โข นิปนฺโนติ, นิปชฺชาย กาเรตพฺโพ…เป.… นาหํ นิสินฺโน, อปิจ โข ฐิโตติ, น กาเรตพฺโพฯ

สา เจ เอวํ วเทยฺย – ‘‘อยฺโย มยา ทิฏฺโฐ มาตุคาเมน สทฺธิํ เอโก เอกาย รโห นิปนฺโน’’ติ, โส จ ตํ ปฏิชานาติ, นิปชฺชาย กาเรตพฺโพ…เป.… นาหํ นิปนฺโน, อปิจ โข นิสินฺโนติ, นิสชฺชาย กาเรตพฺโพ…เป.… นาหํ นิปนฺโน, อปิจ โข ฐิโตติ, น กาเรตพฺโพฯ

อยมฺปีติ ปุริมํ อุปาทาย วุจฺจติฯ

อนิยโตติ น นิยโต, สงฺฆาทิเสโส วา ปาจิตฺติยํ วาฯ

[457] คมนํ ปฏิชานาติ นิสชฺชํ ปฏิชานาติ อาปตฺติํ ปฏิชานาติ, อาปตฺติยา กาเรตพฺโพฯ คมนํ ปฏิชานาติ นิสชฺชํ น ปฏิชานาติ อาปตฺติํ ปฏิชานาติ, อาปตฺติยา กาเรตพฺโพฯ คมนํ ปฏิชานาติ นิสชฺชํ ปฏิชานาติ อาปตฺติํ น ปฏิชานาติ, นิสชฺชาย กาเรตพฺโพฯ คมนํ ปฏิชานาติ นิสชฺชํ น ปฏิชานาติ อาปตฺติํ น ปฏิชานาติ, น กาเรตพฺโพฯ

คมนํ น ปฏิชานาติ นิสชฺชํ ปฏิชานาติ อาปตฺติํ ปฏิชานาติ, อาปตฺติยา กาเรตพฺโพฯ คมนํ น ปฏิชานาติ นิสชฺชํ น ปฏิชานาติ อาปตฺติํ ปฏิชานาติ, อาปตฺติยา กาเรตพฺโพฯ คมนํ น ปฏิชานาติ นิสชฺชํ ปฏิชานาติ อาปตฺติํ น ปฏิชานาติ , นิสชฺชาย กาเรตพฺโพฯ คมนํ น ปฏิชานาติ นิสชฺชํ น ปฏิชานาติ อาปตฺติํ น ปฏิชานาติ, น กาเรตพฺโพติฯ

ทุติโย อนิยโต นิฏฺฐิโตฯ

[458] อุทฺทิฏฺฐา โข อายสฺมนฺโต ทฺเว อนิยตา ธมฺมาฯ ตตฺถายสฺมนฺเต ปุจฺฉามิ – ‘‘กจฺจิตฺถ ปริสุทฺธา’’? ทุติยมฺปิ ปุจฺฉามิ – ‘‘กจฺจิตฺถ ปริสุทฺธา’’? ตติยมฺปิ ปุจฺฉามิ – ‘‘กจฺจิตฺถ ปริสุทฺธา’’? ปริสุทฺเธตฺถายสฺมนฺโต; ตสฺมา ตุณฺหี, เอวเมตํ ธารยามีติฯ

ตสฺสุทฺทานํ –

อลํ กมฺมนิยญฺเจว, ตเถว จ นเหว โข;

อนิยตา สุปญฺญตฺตา, พุทฺธเสฏฺเฐน ตาทินาติฯ

อนิยตกณฺฑํ นิฏฺฐิตํฯ

4. นิสฺสคฺคิยกณฺฑํ

1. จีวรวคฺโค

1. ปฐมกถินสิกฺขาปทํ

อิเม โข ปนายสฺมนฺโต ติํส นิสฺสคฺคิยา ปาจิตฺติยา

ธมฺมา อุทฺเทสํ อาคจฺฉนฺติฯ

[459] เตเน สมเยน พุทฺโธ ภควา เวสาลิยํ วิหรติ โคตมเก เจติเยฯ เตน โข ปน สมเยน ภควตา ภิกฺขูนํ ติจีวรํ อนุญฺญาตํ โหติฯ ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขู – ‘‘ภควตา ติจีวรํ อนุญฺญาต’’นฺติ อญฺเญเนว ติจีวเรน คามํ ปวิสนฺติ, อญฺเญน ติจีวเรน อาราเม อจฺฉนฺติ, อญฺเญน ติจีวเรน นหานํ โอตรนฺติฯ เย เต ภิกฺขู อปฺปิจฺฉา…เป.… เต อุชฺฌายนฺติ ขิยฺยนฺติ วิปาเจนฺติ – ‘‘กถญฺหิ นาม ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขู อติเรกจีวรํ ธาเรสฺสนฺตี’’ติ! อถ โข เต ภิกฺขู ฉพฺพคฺคิเย ภิกฺขู อเนกปริยาเยน วิครหิตฺวา ภควโต เอตมตฺถํ อาโรเจสุํ…เป.… ‘‘สจฺจํ กิร ตุมฺเห, ภิกฺขเว, อติเรกจีวรํ ธาเรถา’’ติ ? ‘‘สจฺจํ ภควา’’ติฯ วิครหิ พุทฺโธ ภควา…เป.… กถญฺหิ นาม ตุมฺเห, โมฆปุริสา, อติเรกจีวรํ ธาเรสฺสถ! เนตํ, โมฆปุริสา, อปฺปสนฺนานํ วา ปสาทาย…เป.… เอวญฺจ ปน, ภิกฺขเว, อิมํ สิกฺขาปทํ อุทฺทิเสยฺยาถ –

[460] ‘‘โย ปน ภิกฺขุ อติเรกจีวรํ ธาเรยฺย, นิสฺสคฺคิยํ ปาจิตฺติย’’นฺติฯ

เอวญฺจิทํ ภควตา ภิกฺขูนํ สิกฺขาปทํ ปญฺญตฺตํ โหติฯ

[461] [มหาว. 347] เตน โข ปน สมเยน อายสฺมโต อานนฺทสฺส อติเรกจีวรํ อุปฺปนฺนํ โหติฯ อายสฺมา จ อานนฺโท ตํ จีวรํ อายสฺมโต สาริปุตฺตสฺส ทาตุกาโม โหติฯ อายสฺมา จ สาริปุตฺโต สาเกเต วิหรติฯ อถ โข อายสฺมโต อานนฺทสฺส เอตทโหสิ – ‘‘ภควตา สิกฺขาปทํ ปญฺญตฺตํ – ‘น อติเรกจีวรํ ธาเรตพฺพ’นฺติฯ อิทญฺจ เม อติเรกจีวรํ อุปฺปนฺนํฯ อหญฺจิมํ จีวรํ อายสฺมโต สาริปุตฺตสฺส ทาตุกาโมฯ อายสฺมา จ สาริปุตฺโต สาเกเต วิหรติฯ

กถํ นุ โข มยา ปฏิปชฺชิตพฺพ’’นฺติ? อถ โข อายสฺมา อานนฺโท ภควโต เอตมตฺถํ อาโรเจสิฯ ‘‘กีวจิรํ ปนานนฺท, สาริปุตฺโต อาคจฺฉิสฺสตี’’ติ? ‘‘นวมํ วา, ภควา, ทิวสํ ทสมํ วา’’ติฯ อถ โข ภควา เอตสฺมิํ นิทาเน เอตสฺมิํ ปกรเณ ธมฺมิํ กถํ กตฺวา ภิกฺขู อามนฺเตสิ – ‘‘อนุชานามิ, ภิกฺขเว, ทสาหปรมํ อติเรกจีวรํ ธาเรตุํฯ เอวญฺจ ปน, ภิกฺขเว, อิมํ สิกฺขาปทํ อุทฺทิเสยฺยาถ –

[462] ‘‘นิฏฺฐิตจีวรสฺมิํ ภิกฺขุนา อุพฺภตสฺมิํ กถิเน ทสาหปรมํ อติเรกจีวรํ ธาเรตพฺพํฯ ตํ อติกฺกามยโต นิสฺสคฺคิยํ ปาจิตฺติย’’นฺติฯ

[463] นิฏฺฐิตจีวรสฺมินฺติ ภิกฺขุโน จีวรํ กตํ วา โหติ นฏฺฐํ วา วินฏฺฐํ วา ทฑฺฒํ วา จีวราสา วา อุปจฺฉินฺนาฯ

อุพฺภตสฺมิํ กถิเนติ อฏฺฐนฺนํ มาติกานํ อญฺญตราย มาติกาย อุพฺภตํ โหติ, สงฺเฆน วา อนฺตรา อุพฺภตํ โหติฯ

ทสาหปรมนฺติ ทสาหปรมตา ธาเรตพฺพํฯ

อติเรกจีวรํ นาม อนธิฏฺฐิตํ อวิกปฺปิตํฯ

จีวรํ นาม ฉนฺนํ จีวรานํ อญฺญตรํ จีวรํ, วิกปฺปนุปคํ ปจฺฉิมํฯ

ตํ อติกฺกามยโต นิสฺสคฺคิยํ โหตี [โหตีติ อิทํ ปทํ สพฺพโปตฺถเกสุ อตฺถิ, สิกฺขาปเท ปน นตฺถิ, เอวมุปริปิ] ติ เอกาทเส อรุณุคฺคมเน นิสฺสคฺคิยํ โหติฯ นิสฺสชฺชิตพฺพํ สงฺฆสฺส วา คณสฺส วา ปุคฺคลสฺส วาฯ เอวญฺจ ปน, ภิกฺขเว, นิสฺสชฺชิตพฺพํฯ เตน ภิกฺขุนา สงฺฆํ อุปสงฺกมิตฺวา เอกํสํ อุตฺตราสงฺคํ กริตฺวา วุฑฺฒานํ ภิกฺขูนํ ปาเท วนฺทิตฺวา อุกฺกุฏิกํ นิสีทิตฺวา อญฺชลิํ ปคฺคเหตฺวา เอวมสฺส วจนีโย – ‘‘อิทํ เม, ภนฺเต, จีวรํ ทสาหาติกฺกนฺตํ นิสฺสคฺคิยํ, อิมาหํ สงฺฆสฺส นิสฺสชฺชามี’’ติฯ นิสฺสชฺชิตฺวา อาปตฺติ เทเสตพฺพาฯ พฺยตฺเตน ภิกฺขุนา ปฏิพเลน อาปตฺติ ปฏิคฺคเหตพฺพาฯ นิสฺสฏฺฐจีวรํ ทาตพฺพํฯ

[464] ‘‘สุณาตุ เม, ภนฺเต, สงฺโฆฯ อิทํ จีวรํ อิตฺถนฺนามสฺส ภิกฺขุโน นิสฺสคฺคิยํ สงฺฆสฺส นิสฺสฏฺฐํฯ ยทิ สงฺฆสฺส ปตฺตกลฺลํ, สงฺโฆ อิมํ จีวรํ อิตฺถนฺนามสฺส ภิกฺขุโน ทเทยฺยา’’ติฯ

[465] เตน ภิกฺขุนา สมฺพหุเล ภิกฺขู อุปสงฺกมิตฺวา เอกํสํ อุตฺตราสงฺคํ กริตฺวา วุฑฺฒานํ ภิกฺขูนํ ปาเท วนฺทิตฺวา อุกฺกุฏิกํ นิสีทิตฺวา อญฺชลิํ ปคฺคเหตฺวา เอวมสฺสุ วจนียา – ‘‘อิทํ เม, ภนฺเต, จีวรํ ทสาหาติกฺกนฺตํ นิสฺสคฺคิยํฯ อิมาหํ อายสฺมนฺตานํ นิสฺสชฺชามี’’ติฯ นิสฺสชฺชิตฺวา อาปตฺติ เทเสตพฺพาฯ พฺยตฺเตน ภิกฺขุนา ปฏิพเลน อาปตฺติ ปฏิคฺคเหตพฺพาฯ นิสฺสฏฺฐจีวรํ ทาตพฺพํฯ

[466] ‘‘สุณนฺตุ เม อายสฺมนฺตาฯ อิทํ จีวรํ อิตฺถนฺนามสฺส ภิกฺขุโน นิสฺสคฺคิยํ อายสฺมนฺตานํ นิสฺสฏฺฐํฯ ยทายสฺมนฺตานํ ปตฺตกลฺลํ, อายสฺมนฺตา อิมํ จีวรํ อิตฺถนฺนามสฺส ภิกฺขุโน ทเทยฺยุ’’นฺติฯ

[467] เตน ภิกฺขุนา เอกํ ภิกฺขุํ อุปสงฺกมิตฺวา เอกํสํ อุตฺตราสงฺคํ กริตฺวา อุกฺกุฏิกํ นิสีทิตฺวา อญฺชลิํ ปคฺคเหตฺวา เอวมสฺส วจนีโย – ‘‘อิทํ เม, อาวุโส, จีวรํ ทสาหาติกฺกนฺตํ นิสฺสคฺคิยํฯ อิมาหํ อายสฺมโต นิสฺสชฺชามี’’ติฯ นิสฺสชฺชิตฺวา อาปตฺติ เทเสตพฺพาฯ เตน ภิกฺขุนา อาปตฺติ ปฏิคฺคเหตพฺพาฯ นิสฺสฏฺฐจีวรํ ทาตพฺพํ – ‘‘อิมํ จีวรํ อายสฺมโต ทมฺมี’’ติฯ

[468] ทสาหาติกฺกนฺเต อติกฺกนฺตสญฺญี, นิสฺสคฺคิยํ ปาจิตฺติยํฯ ทสาหาติกฺกนฺเต เวมติโก, นิสฺสคฺคิยํ ปาจิตฺติยํฯ ทสาหาติกฺกนฺเต อนติกฺกนฺตสญฺญี, นิสฺสคฺคิยํ ปาจิตฺติยํ ฯ อนธิฏฺฐิเต อธิฏฺฐิตสญฺญี, นิสฺสคฺคิยํ ปาจิตฺติยํฯ อวิกปฺปิเต วิกปฺปิตสญฺญี, นิสฺสคฺคิยํ ปาจิตฺติยํฯ อวิสฺสชฺชิเต วิสฺสชฺชิตสญฺญี, นิสฺสคฺคิยํ ปาจิตฺติยํฯ อนฏฺเฐ นฏฺฐสญฺญี, นิสฺสคฺคิยํ ปาจิตฺติยํฯ อวินฏฺเฐ วินฏฺฐสญฺญี, นิสฺสคฺคิยํ ปาจิตฺติยํฯ อทฑฺเฒ ทฑฺฒสญฺญี, นิสฺสคฺคิยํ ปาจิตฺติยํฯ อวิลุตฺเต วิลุตฺตสญฺญี, นิสฺสคฺคิยํ ปาจิตฺติยํฯ

นิสฺสคฺคิยํ จีวรํ อนิสฺสชฺชิตฺวา ปริภุญฺชติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺสฯ ทสาหานติกฺกนฺเต อติกฺกนฺตสญฺญี, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺสฯ ทสาหานติกฺกนฺเต เวมติโก, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺสฯ ทสาหานติกฺกนฺเต อนติกฺกนฺตสญฺญี, อนาปตฺติฯ

[469] อนาปตฺติ อนฺโตทสาหํ อธิฏฺเฐติ, วิกปฺเปติ, วิสฺสชฺเชติ, นสฺสติ, วินสฺสติ, ฑยฺหติ, อจฺฉินฺทิตฺวา คณฺหนฺติ, วิสฺสาสํ คณฺหนฺติ, อุมฺมตฺตกสฺส, อาทิกมฺมิกสฺสาติฯ

[470] เตน โข ปน สมเยน ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขู นิสฺสฏฺฐจีวรํ น เทนฺติฯ ภควโต เอตมตฺถํ อาโรเจสุํฯ ‘‘น , ภิกฺขเว, นิสฺสฏฺฐจีวรํ น ทาตพฺพํฯ โย น ทเทยฺย, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺสา’’ติฯ

กถินสิกฺขาปทํ นิฏฺฐิตํ ปฐมํฯ

2. อุโทสิตสิกฺขาปทํ

[471] เตน สมเยน พุทฺโธ ภควา สาวตฺถิยํ วิหรติ เชตวเน อนาถปิณฺฑิกสฺส อาราเมฯ เตน โข ปน สมเยน ภิกฺขู ภิกฺขูนํ หตฺเถ จีวรํ นิกฺขิปิตฺวา สนฺตรุตฺตเรน ชนปทจาริกํ ปกฺกมนฺติฯ ตานิ จีวรานิ จิรํ นิกฺขิตฺตานิ กณฺณกิตานิ โหนฺติฯ ตานิ ภิกฺขู โอตาเปนฺติฯ อทฺทสา โข อายสฺมา อานนฺโท เสนาสนจาริกํ อาหิณฺฑนฺโต เต ภิกฺขู ตานิ จีวรานิ โอตาเปนฺเตฯ ทิสฺวาน เยน เต ภิกฺขู เตนุปสงฺกมิ; อุปสงฺกมิตฺวา เต ภิกฺขู เอตทโวจ – ‘‘กสฺสิมานิ, อาวุโส, จีวรานิ กณฺณกิตานี’’ติ? อถ โข เต ภิกฺขู อายสฺมโต อานนฺทสฺส เอตมตฺถํ อาโรเจสุํฯ อายสฺมา อานนฺโท อุชฺฌายติ ขิยฺยติ วิปาเจติ – ‘‘กถญฺหิ นาม ภิกฺขู ภิกฺขูนํ หตฺเถ จีวรํ นิกฺขิปิตฺวา สนฺตรุตฺตเรน ชนปทจาริกํ ปกฺกมิสฺสนฺตี’’ติ! อถ โข อายสฺมา อานนฺโท เต ภิกฺขู อเนกปริยาเยน วิครหิตฺวา ภควโต เอตมตฺถํ อาโรเจสิ…เป.… ‘‘สจฺจํ กิร, ภิกฺขเว, ภิกฺขู ภิกฺขูนํ หตฺเถ จีวรํ นิกฺขิปิตฺวา สนฺตรุตฺตเรน ชนปทจาริกํ ปกฺกมนฺตี’’ติ? ‘‘สจฺจํ, ภควา’’ติฯ วิครหิ พุทฺโธ ภควา…เป.… กถญฺหิ นาม เต, ภิกฺขเว, โมฆปุริสา ภิกฺขูนํ หตฺเถ จีวรํ นิกฺขิปิตฺวา สนฺตรุตฺตเรน ชนปทจาริกํ ปกฺกมิสฺสนฺติ ! เนตํ, ภิกฺขเว, อปฺปสนฺนานํ วา ปสาทาย…เป.… เอวญฺจ ปน, ภิกฺขเว, อิมํ สิกฺขาปทํ อุทฺทิเสยฺยาถ –

[472] ‘‘นิฏฺฐิตจีวรสฺมิํ ภิกฺขุนา อุพฺภตสฺมิํ กถิเน เอกรตฺตมฺปิ เจ ภิกฺขุ ติจีวเรน วิปฺปวเสยฺย, นิสฺสคฺคิยํ ปาจิตฺติย’’นฺติฯ

เอวญฺจิทํ ภควตา ภิกฺขูนํ สิกฺขาปทํ ปญฺญตฺตํ โหติฯ

[473] เตน โข ปน สมเยน อญฺญตโร ภิกฺขุ โกสมฺพิยํ คิลาโน โหติฯ ญาตกา ตสฺส ภิกฺขุโน สนฺติเก ทูตํ ปาเหสุํ – ‘‘อาคจฺฉตุ ภทนฺโต, มยํ, อุปฏฺฐหิสฺสามา’’ติฯ

ภิกฺขูปิ เอวมาหํสุ – ‘‘คจฺฉาวุโส , ญาตกา ตํ อุปฏฺฐหิสฺสนฺตี’’ติฯ โส เอวมาห – ‘‘ภควตาวุโส, สิกฺขาปทํ ปญฺญตฺตํ – ‘น ติจีวเรน วิปฺปวสิตพฺพ’นฺติฯ อหญฺจมฺหิ คิลาโนฯ น สกฺโกมิ ติจีวรํ อาทาย ปกฺกมิตุํฯ นาหํ คมิสฺสามี’’ติ ฯ ภควโต เอตมตฺถํ อาโรเจสุํฯ อถ โข ภควา เอตสฺมิํ นิทาเน เอตสฺมิํ ปกรเณ ธมฺมิํ กถํ กตฺวา ภิกฺขู อามนฺเตสิ – ‘‘อนุชานามิ, ภิกฺขเว, คิลานสฺส ภิกฺขุโน ติจีวเรน อวิปฺปวาสสมฺมุติํ ทาตุํฯ เอวญฺจ ปน, ภิกฺขเว, ทาตพฺพาฯ เตน คิลาเนน ภิกฺขุนา สงฺฆํ อุปสงฺกมิตฺวา เอกํสํ อุตฺตราสงฺคํ กริตฺวา วุฑฺฒานํ ภิกฺขูนํ ปาเท วนฺทิตฺวา อุกฺกุฏิกํ นิสีทิตฺวา อญฺชลิํ ปคฺคเหตฺวา เอวมสฺส วจนีโย – ‘อหํ, ภนฺเต, คิลาโนฯ น สกฺโกมิ ติจีวรํ อาทาย ปกฺกมิตุํฯ โสหํ, ภนฺเต, สงฺฆํ ติจีวเรน อวิปฺปวาสสมฺมุติํ ยาจามี’ติฯ ทุติยมฺปิ ยาจิตพฺพาฯ ตติยมฺปิ ยาจิตพฺพาฯ พฺยตฺเตน ภิกฺขุนา ปฏิพเลน สงฺโฆ ญาเปตพฺโพ –

[474] ‘‘สุณาตุ เม, ภนฺเต, สงฺโฆฯ อยํ อิตฺถนฺนาโม ภิกฺขุ คิลาโนฯ น สกฺโกติ ติจีวรํ อาทาย ปกฺกมิตุํฯ โส สงฺฆํ ติจีวเรน อวิปฺปวาสสมฺมุติํ ยาจติฯ ยทิ สงฺฆสฺส ปตฺตกลฺลํ, สงฺโฆ อิตฺถนฺนามสฺส ภิกฺขุโน ติจีวเรน อวิปฺปวาสสมฺมุติํ ทเทยฺยฯ เอสา ญตฺติฯ

‘‘สุณาตุ เม, ภนฺเต, สงฺโฆฯ อยํ อิตฺถนฺนาโม ภิกฺขุ คิลาโนฯ น สกฺโกติ ติจีวรํ อาทาย ปกฺกมิตุํฯ โส สงฺฆํ ติจีวเรน อวิปฺปวาสสมฺมุติํ ยาจติฯ สงฺโฆ อิตฺถนฺนามสฺส ภิกฺขุโน ติจีวเรน อวิปฺปวาสสมฺมุติํ เทติฯ ยสฺสายสฺมโต ขมติ อิตฺถนฺนามสฺส ภิกฺขุโน ติจีวเรน อวิปฺปวาสสมฺมุติยา ทานํ, โส ตุณฺหสฺส; ยสฺส นกฺขมติ, โส ภาเสยฺยฯ

‘‘ทินฺนา สงฺเฆน อิตฺถนฺนามสฺส ภิกฺขุโน ติจีวเรน อวิปฺปวาสสมฺมุติฯ ขมติ สงฺฆสฺส, ตสฺมา ตุณฺหี, เอวเมตํ ธารยามี’’ติฯ

เอวญฺจ ปน, ภิกฺขเว, อิมํ สิกฺขาปทํ อุทฺทิเสยฺยาถ –

[475] ‘‘นิฏฺฐิตจีวรสฺมิํ ภิกฺขุนา อุพฺภตสฺมิํ กถิเน เอกรตฺตมฺปิ เจ ภิกฺขุ ติจีวเรน วิปฺปวเสยฺย, อญฺญตฺร ภิกฺขุสมฺมุติยา, นิสฺสคฺคิยํ ปาจิตฺติย’’นฺติฯ

[476] ‘‘นิฏฺฐิตจีวรสฺมินฺติ ภิกฺขุโน จีวรํ กตํ วา โหติ นฏฺฐํ วา วินฏฺฐํ วา ทฑฺฒํ วา จีวราสา วา อุปจฺฉินฺนาฯ

อุพฺภตสฺมิํ กถิเนติ อฏฺฐนฺนํ มาติกานํ อญฺญตราย มาติกาย อุพฺภตํ โหติ, สงฺเฆน วา อนฺตรา อุพฺภตํ โหติฯ

เอกรตฺตมฺปิ เจ ภิกฺขุ ติจีวเรน วิปฺปวเสยฺยาติ สงฺฆาฏิยา วา อุตฺตราสงฺเคน วา อนฺตรวาสเกน วาฯ

อญฺญตฺร ภิกฺขุสมฺมุติยาติ ฐเปตฺวา ภิกฺขุสมฺมุติํฯ

นิสฺสคฺคิยํ โหตีติ สห อรุณุคฺคมนา [อรุณุคฺคมเนน (สี. สฺยา.)] นิสฺสคฺคิยํ โหติฯ นิสฺสชฺชิตพฺพํ สงฺฆสฺส วา คณสฺส วา ปุคฺคลสฺส วาฯ เอวญฺจ ปน, ภิกฺขเว, นิสฺสชฺชิตพฺพํ…เป.… อิทํ เม, ภนฺเต , จีวรํ รตฺติวิปฺปวุตฺถํ [รตฺติํ วิปฺปวุตฺถํ (สี.)] อญฺญตฺร ภิกฺขุสมฺมุติยา นิสฺสคฺคิยํ, อิมาหํ สงฺฆสฺส นิสฺสชฺชามีติ…เป.… ทเทยฺยาติ…เป.… ทเทยฺยุนฺติ…เป.… อายสฺมโต ทมฺมีติฯ

[477] คาโม เอกูปจาโร นานูปจาโรฯ นิเวสนํ เอกูปจารํ นานูปจารํฯ อุโทสิโต เอกูปจาโร นานูปจาโรฯ อฏฺโฏ เอกูปจาโร นานูปจาโรฯ มาโฬ เอกูปจาโร นานูปจาโรฯ ปาสาโท เอกูปจาโร นานูปจาโรฯ หมฺมิยํ เอกูปจารํ นานูปจารํฯ นาวา เอกูปจารา นานูปจาราฯ สตฺโถ เอกูปจาโร นานูปจาโรฯ เขตฺตํ เอกูปจารํ นานูปจารํฯ ธญฺญกรณํ เอกูปจารํ นานูปจารํฯ อาราโม เอกูปจาโร นานูปจาโรฯ วิหาโร เอกูปจาโร นานูปจาโรฯ รุกฺขมูลํ เอกูปจารํ นานูปจารํฯ อชฺโฌกาโส เอกูปจาโร นานูปจาโรฯ

[478] คาโม เอกูปจาโร นาม เอกกุลสฺส คาโม โหติ ปริกฺขิตฺโต จ ฯ อนฺโตคาเม จีวรํ นิกฺขิปิตฺวา อนฺโตคาเม วตฺถพฺพํฯ อปริกฺขิตฺโต โหติ, ยสฺมิํ ฆเร จีวรํ นิกฺขิตฺตํ โหติ ตสฺมิํ ฆเร วตฺถพฺพํ, หตฺถปาสา วา น วิชหิตพฺพํฯ

[479] นานากุลสฺส คาโม โหติ ปริกฺขิตฺโต จฯ ยสฺมิํ ฆเร จีวรํ นิกฺขิตฺตํ โหติ ตสฺมิํ ฆเร วตฺถพฺพํ สภาเย วา ทฺวารมูเล วา, หตฺถปาสา วา น วิชหิตพฺพํฯ สภายํ คจฺฉนฺเตน หตฺถปาเส จีวรํ นิกฺขิปิตฺวา สภาเย วา วตฺถพฺพํ ทฺวารมูเล วา, หตฺถปาสา วา น วิชหิตพฺพํฯ สภาเย จีวรํ นิกฺขิปิตฺวา สภาเย วา วตฺถพฺพํ ทฺวารมูเล วา, หตฺถปาสา วา น วิชหิตพฺพํฯ อปริกฺขิตฺโต โหติ, ยสฺมิํ ฆเร จีวรํ นิกฺขิตฺตํ โหติ ตสฺมิํ ฆเร วตฺถพฺพํ, หตฺถปาสา วา น วิชหิตพฺพํฯ

[480] เอกกุลสฺส นิเวสนํ โหติ ปริกฺขิตฺตญฺจ, นานาคพฺภา นานาโอวรกาฯ อนฺโตนิเวสเน จีวรํ นิกฺขิปิตฺวา อนฺโตนิเวสเน วตฺถพฺพํฯ อปริกฺขิตฺตํ โหติ, ยสฺมิํ คพฺเภ จีวรํ นิกฺขิตฺตํ โหติ ตสฺมิํ คพฺเภ วตฺถพฺพํ, หตฺถปาสา วา น วิชหิตพฺพํฯ

[481] นานากุลสฺส นิเวสนํ โหติ ปริกฺขิตฺตญฺจ, นานาคพฺภา นานาโอวรกาฯ ยสฺมิํ คพฺเภ จีวรํ นิกฺขิตฺตํ โหติ ตสฺมิํ คพฺเภ วตฺถพฺพํ ทฺวารมูเล วา, หตฺถปาสา วา น วิชหิตพฺพํ ฯ อปริกฺขิตฺตํ โหติ, ยสฺมิํ คพฺเภ จีวรํ นิกฺขิตฺตํ โหติ ตสฺมิํ คพฺเภ วตฺถพฺพํ, หตฺถปาสา วา น วิชหิตพฺพํฯ

[482] เอกกุลสฺส อุโทสิโต โหติ ปริกฺขิตฺโต จ, นานาคพฺภา นานาโอวรกา ฯ อนฺโตอุโทสิเต จีวรํ นิกฺขิปิตฺวา อนฺโตอุโทสิเต วตฺถพฺพํฯ อปริกฺขิตฺโต โหติ, ยสฺมิํ คพฺเภ จีวรํ นิกฺขิตฺตํ โหติ ตสฺมิํ คพฺเภ วตฺถพฺพํ, หตฺถปาสา วา น วิชหิตพฺพํฯ

[483] นานากุลสฺส อุโทสิโต โหติ ปริกฺขิตฺโต จ, นานาคพฺภา นานาโอวรกาฯ ยสฺมิํ คพฺเภ จีวรํ นิกฺขิตฺตํ โหติ ตสฺมิํ คพฺเภ วตฺถพฺพํ ทฺวารมูเล วา, หตฺถปาสา วา น วิชหิตพฺพํฯ อปริกฺขิตฺโต โหติ, ยสฺมิํ คพฺเภ จีวรํ นิกฺขิตฺตํ โหติ ตสฺมิํ คพฺเภ วตฺถพฺพํ, หตฺถปาสา วา น วิชหิตพฺพํฯ

[484] เอกกุลสฺส อฏฺโฏ โหติ, อนฺโตอฏฺเฏ จีวรํ นิกฺขิปิตฺวา อนฺโตอฏฺเฏ วตฺถพฺพํฯ นานากุลสฺส อฏฺโฏ โหติ, นานาคพฺภา นานาโอวรกาฯ ยสฺมิํ คพฺเภ จีวรํ นิกฺขิตฺตํ โหติ ตสฺมิํ คพฺเภ วตฺถพฺพํ ทฺวารมูเล วา, หตฺถปาสา วา น วิชหิตพฺพํฯ

[485] เอกกุลสฺส มาโฬ โหติ, อนฺโตมาเฬ จีวรํ นิกฺขิปิตฺวา อนฺโตมาเฬ วตฺถพฺพํฯ นานากุลสฺส มาโฬ โหติ นานาคพฺภา นานาโอวรกา, ยสฺมิํ คพฺเภ จีวรํ นิกฺขิตฺตํ โหติ ตสฺมิํ คพฺเภ วตฺถพฺพํ ทฺวารมูเล วา, หตฺถปาสา วา น วิชหิตพฺพํฯ

[486] เอกกุลสฺส ปาสาโท โหติ, อนฺโตปาสาเท จีวรํ นิกฺขิปิตฺวา อนฺโตปาสาเท วตฺถพฺพํฯ

นานากุลสฺส ปาสาโท โหติ, นานาคพฺภา นานาโอวรกาฯ ยสฺมิํ คพฺเภ จีวรํ นิกฺขิตฺตํ โหติ ตสฺมิํ คพฺเภ วตฺถพฺพํ ทฺวารมูเล วา, หตฺถปาสา วา น วิชหิตพฺพํฯ

[487] เอกกุลสฺส หมฺมิยํ โหติฯ อนฺโตหมฺมิเย จีวรํ นิกฺขิปิตฺวา อนฺโตหมฺมิเย วตฺถพฺพํฯ นานากุลสฺส หมฺมิยํ โหติ, นานาคพฺภา นานาโอวรกาฯ ยสฺมิํ คพฺเภ จีวรํ นิกฺขิตฺตํ โหติ ตสฺมิํ คพฺเภ วตฺถพฺพํ ทฺวารมูเล วา, หตฺถปาสา วา น วิชหิตพฺพํฯ

[488] เอกกุลสฺส นาวา โหติฯ อนฺโตนาวาย จีวรํ นิกฺขิปิตฺวา อนฺโตนาวาย วตฺถพฺพํ ฯ นานากุลสฺส นาวา โหติ นานาคพฺภา นานาโอวรกาฯ ยสฺมิํ โอวรเก จีวรํ นิกฺขิตฺตํ โหติ ตสฺมิํ โอวรเก วตฺถพฺพํ, หตฺถปาสา วา น วิชหิตพฺพํฯ

[489] เอกกุลสฺส สตฺโถ โหติฯ สตฺเถ จีวรํ นิกฺขิปิตฺวา ปุรโต วา ปจฺฉโต วา สตฺตพฺภนฺตรา น วิชหิตพฺพา, ปสฺสโต อพฺภนฺตรํ น วิชหิตพฺพํฯ นานากุลสฺส สตฺโถ โหติ, สตฺเถ จีวรํ นิกฺขิปิตฺวา หตฺถปาสา น วิชหิตพฺพํฯ

[490] เอกกุลสฺส เขตฺตํ โหติ ปริกฺขิตฺตญฺจฯ อนฺโตเขตฺเต จีวรํ นิกฺขิปิตฺวา อนฺโตเขตฺเต วตฺถพฺพํฯ อปริกฺขิตฺตํ โหติ, หตฺถปาสา น วิชหิตพฺพํฯ นานากุลสฺส เขตฺตํ โหติ ปริกฺขิตฺตญฺจฯ อนฺโตเขตฺเต จีวรํ นิกฺขิปิตฺวา ทฺวารมูเล วา วตฺถพฺพํ, หตฺถปาสา วา น วิชหิตพฺพํฯ อปริกฺขิตฺตํ โหติ, หตฺถปาสา น วิชหิตพฺพํฯ

[491] เอกกุลสฺส ธญฺญกรณํ โหติ ปริกฺขิตฺตญฺจฯ อนฺโตธญฺญกรเณ จีวรํ นิกฺขิปิตฺวา อนฺโตธญฺญกรเณ วตฺถพฺพํฯ อปริกฺขิตฺตํ โหติ, หตฺถปาสา น วิชหิตพฺพํฯ นานากุลสฺส ธญฺญกรณํ โหติ ปริกฺขิตฺตญฺจฯ อนฺโตธญฺญกรเณ จีวรํ นิกฺขิปิตฺวา ทฺวารมูเล วา วตฺถพฺพํ, หตฺถปาสา วา น วิชหิตพฺพํฯ อปริกฺขิตฺตํ โหติ, หตฺถปาสา น วิชหิตพฺพํฯ

[492] เอกกุลสฺส อาราโม โหติ ปริกฺขิตฺโต จฯ อนฺโตอาราเม จีวรํ นิกฺขิปิตฺวา อนฺโตอาราเม วตฺถพฺพํฯ อปริกฺขิตฺโต โหติ, หตฺถปาสา น วิชหิตพฺพํฯ นานากุลสฺส อาราโม โหติ ปริกฺขิตฺโต จฯ อนฺโตอาราเม จีวรํ นิกฺขิปิตฺวา ทฺวารมูเล วา วตฺถพฺพํ, หตฺถปาสา วา น วิชหิตพฺพํฯ อปริกฺขิตฺโต โหติ, หตฺถปาสา น วิชหิตพฺพํฯ

[493] เอกกุลสฺส วิหาโร โหติ ปริกฺขิตฺโต จฯ อนฺโตวิหาเร จีวรํ นิกฺขิปิตฺวา อนฺโตวิหาเร วตฺถพฺพํฯ อปริกฺขิตฺโต โหติ, ยสฺมิํ วิหาเร จีวรํ นิกฺขิตฺตํ โหติ ตสฺมิํ วิหาเร วตฺถพฺพํ, หตฺถปาสา วา น วิชหิตพฺพํฯ นานากุลสฺส วิหาโร โหติ ปริกฺขิตฺโต จฯ ยสฺมิํ วิหาเร จีวรํ นิกฺขิตฺตํ โหติ ตสฺมิํ วิหาเร วตฺถพฺพํ ทฺวารมูเล วา, หตฺถปาสา วา น วิชหิตพฺพํฯ อปริกฺขิตฺโต โหติ , ยสฺมิํ วิหาเร จีวรํ นิกฺขิตฺตํ โหติ ตสฺมิํ วิหาเร วตฺถพฺพํ, หตฺถปาสา วา น วิชหิตพฺพํฯ

[494] เอกกุลสฺส รุกฺขมูลํ โหติ, ยํ มชฺฌนฺหิเก กาเล สมนฺตา ฉายา ผรติ, อนฺโตฉายาย จีวรํ นิกฺขิปิตฺวา อนฺโตฉายาย วตฺถพฺพํฯ นานากุลสฺส รุกฺขมูลํ โหติ, หตฺถปาสา น วิชหิตพฺพํฯ

อชฺโฌกาโส เอกูปจาโร นาม อคามเก อรญฺเญ สมนฺตา สตฺตพฺภนฺตรา เอกูปจาโร, ตโต ปรํ นานูปจาโรฯ

[495] วิปฺปวุตฺเถ วิปฺปวุตฺถสญฺญี อญฺญตฺร ภิกฺขุสมฺมุติยา, นิสฺสคฺคิยํ ปาจิตฺติยํฯ วิปฺปวุตฺเถ เวมติโก, อญฺญตฺร ภิกฺขุสมฺมุติยา, นิสฺสคฺคิยํ ปาจิตฺติยํฯ วิปฺปวุตฺเถ อวิปฺปวุตฺถสญฺญี, อญฺญตฺร ภิกฺขุสมฺมุติยา, นิสฺสคฺคิยํ ปาจิตฺติยํฯ อปฺปจฺจุทฺธเฏ ปจฺจุทฺธฏสญฺญี…เป.… อวิสฺสชฺชิเต วิสฺสชฺชิตสญฺญี… อนฏฺเฐ นฏฺฐสญฺญี… อวินฏฺเฐ วินฏฺฐสญฺญี… อทฑฺเฒ ทฑฺฒสญฺญี…เป.… อวิลุตฺเต วิลุตฺตสญฺญี, อญฺญตฺร ภิกฺขุสมฺมุติยา, นิสฺสคฺคิยํ ปาจิตฺติยํฯ

นิสฺสคฺคิยํ จีวรํ อนิสฺสชฺชิตฺวา ปริภุญฺชติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส ฯ อวิปฺปวุตฺเถ วิปฺปวุตฺถสญฺญี, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺสฯ อวิปฺปวุตฺเถ เวมติโก, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺสฯ อวิปฺปวุตฺเถ อวิปฺปวุตฺถสญฺญี, อนาปตฺติฯ

[496] อนาปตฺติ อนฺโตอรุเณ ปจฺจุทฺธรติ, วิสฺสชฺเชติ, นสฺสติ, วินสฺสติ, ฑยฺหติ, อจฺฉินฺทิตฺวา คณฺหนฺติ, วิสฺสาสํ คณฺหนฺติ, ภิกฺขุสมฺมุติยา, อุมฺมตฺตกสฺส, อาทิกมฺมิกสฺสาติฯ

อุโทสิตสิกฺขาปทํ นิฏฺฐิตํ ทุติยํฯ

3. ตติยกถินสิกฺขาปทํ