ตถา ปฐมโพธิยํ ทฺวาทสายตนานิ นิปฺปเทสาเนว กตฺวา วิหาสิ, อิมสฺมิํ ปน อฑฺฒมาเส เตสํ อายตนานํ ปเทสํ เวทนาวเสน ธมฺมายตเนกเทสํ, ธาตูนํ ปเทสํ เวทนาวเสน ธมฺมธาตุเอกเทสํ, สจฺจานํ ปเทสํ เวทนากฺขนฺธวเสเนว ทุกฺขสจฺเจกเทสํ, ปจฺจยานํ ปเทสํ ผสฺสปจฺจยา เวทนาวเสน ปจฺจเยกเทสํ ฌานานํ ปเทสํ เวทนาวเสเนว ฌานงฺเคกเทสํ, นามรูปานํ ปเทสํ เวทนาวเสเนว นาเมกเทสํ ปจฺจเวกฺขนฺโต วิหาสิฯ ปฐมโพธิยญฺหิ เอกูนปญฺญาสทิวสพฺภนฺตเร กุสลาทิธมฺเม นิปฺปเทเส กตฺวา อนนฺตนยานิ สตฺต ปกรณานิ ปจฺจเวกฺขนฺโต วิหาสิฯ อิมสฺมิํ ปน อฑฺฒมาเส สพฺพธมฺมานํ ปเทสํ เวทนาตฺติกเมว ปจฺจเวกฺขนฺโต วิหาสิฯ ตสฺมิํ ตสฺมิํ ฐาเน สา สา จ วิหารสมาปตฺติ เวทนานุภาเวน ชาตาฯ

อิทานิ เยนากาเรน วิหาสิ, ตํ ทสฺเสนฺโต มิจฺฉาทิฏฺฐิปจฺจยาปีติอาทิมาหฯ ตตฺถ มิจฺฉาทิฏฺฐิปจฺจยาปีติ ทิฏฺฐิสมฺปยุตฺตา เวทนาปิ วฏฺฏติฯ ทิฏฺฐิํ อุปนิสฺสยํ กตฺวา อุปฺปนฺนา กุสลากุสลเวทนาปิ วฏฺฏติ วิปากเวทนาปิฯ ตตฺถ มิจฺฉาทิฏฺฐิสมฺปยุตฺตา อกุสลาว โหติ, ทิฏฺฐิํ ปน อุปนิสฺสาย กุสลาปิ อุปฺปชฺชนฺติ อกุสลาปิฯ มิจฺฉาทิฏฺฐิกา หิ ทิฏฺฐิํ อุปนิสฺสาย ปกฺขทิวเสสุ ยาคุภตฺตาทีนิ เทนฺติ, อทฺธิกาทีนํ วฏฺฏํ ปฏฺฐเปนฺติ, จตุมหาปเถ สาลํ กโรนฺติ, โปกฺขรณิญฺจ ขณาเปนฺติ, เทวกุลาทีสุ มาลาคจฺฉํ โรเปนฺติ, นทีวิทุคฺคาทีสุ เสตุํ อตฺถรนฺติ, วิสมํ สมํ กโรนฺติ, อิติ เนสํ กุสลเวทนา อุปฺปชฺชติฯ มิจฺฉาทิฏฺฐิํ ปน นิสฺสาย สมฺมาทิฏฺฐิเก อกฺโกสนฺติ ปริภาสนฺติ, วธพนฺธนาทีนิ กโรนฺติ, ปาณํ วธิตฺวา เทวตานํ อุปหารํ อุปหรนฺติ , อิติ เนสํ อกุสลเวทนา อุปฺปชฺชติฯ วิปากเวทนา ปน ภวนฺตรคตานํเยว โหติฯ

สมฺมาทิฏฺฐิปจฺจยาติ เอตฺถาปิ สมฺมาทิฏฺฐิสมฺปยุตฺตา เวทนาปิ วฏฺฏติ, สมฺมาทิฏฺฐิํ อุปนิสฺสยํ กตฺวา อุปฺปนฺนา กุสลากุสลเวทนาปิ วิปากเวทนาปิฯ ตตฺถ สมฺมาทิฏฺฐิสมฺปยุตฺตา กุสลาว โหติ, สมฺมาทิฏฺฐิํ ปน อุปนิสฺสาย พุทฺธปูชํ ทีปมาลํ มหาธมฺมสฺสวนํ อปฺปติฏฺฐิเต ทิสาภาเค เจติยปติฏฺฐาปนนฺติ เอวมาทีนิ ปุญฺญานิ กโรนฺติ, อิติ เนสํ กุสลา เวทนา อุปฺปชฺชติฯ สมฺมาทิฏฺฐิํเยว นิสฺสาย มิจฺฉาทิฏฺฐิเก อกฺโกสนฺติ ปริภาสนฺติ, อตฺตานํ อุกฺกํเสนฺติ, ปรํ วมฺเภนฺติ, อิติ เนสํ อกุสลเวทนา อุปฺปชฺชติฯ วิปากเวทนา ปน ภวนฺตรคตานํเยว โหติฯ มิจฺฉาสงฺกปฺปปจฺจยาติอาทีสุปิ เอเสว นโยฯ

ฉนฺทปจฺจยาติอาทีสุ ปน ฉนฺทปจฺจยา อฏฺฐโลภสหคตจิตฺตสมฺปยุตฺตา เวทนา เวทิตพฺพา, วิตกฺกปจฺจยา ปฐมชฺฌานเวทนาวฯ สญฺญา ปจฺจยา ฐเปตฺวา ปฐมชฺฌานํ เสสา ฉ สญฺญาสมาปตฺติเวทนาฯ

ฉนฺโท จ อวูปสนฺโตติอาทีสุ ติณฺณํ อวูปสเม อฏฺฐโลภสหคตจิตฺตสมฺปยุตฺตา เวทนา โหติ, ฉนฺทมตฺตสฺส วูปสเม ปฐมชฺฌานเวทนาวฯ ฉนฺทวิตกฺกานํ วูปสเม ทุติยชฺฌานาทิเวทนา อธิปฺเปตา, ติณฺณมฺปิ วูปสเม เนวสญฺญานาสญฺญายตนเวทนาฯ อปฺปตฺตสฺส ปตฺติยาติ อรหตฺตผลสฺส ปตฺตตฺถายฯ อตฺถิ อายามนฺติ อตฺถิ วีริยํฯ ตสฺมิมฺปิ ฐาเน อนุปฺปตฺเตติ ตสฺส วีริยารมฺภสฺส วเสน ตสฺส อรหตฺตผลสฺส การเณ อนุปฺปตฺเตฯ ตปฺปจฺจยาปิ เวทยิตนฺติ อรหตฺตสฺส ฐานปจฺจยา เวทยิตํฯ เอเตน จตุมคฺคสหชาตา นิพฺพตฺติตโลกุตฺตรเวทนาว คหิตาฯ

2. ทุติยวิหารสุตฺตวณฺณนา

[12] ทุติเย ปฏิสลฺลานการณํ วุตฺตนเยเนว เวทิตพฺพํฯ มิจฺฉาทิฏฺฐิวูปสมปจฺจยาติ มิจฺฉาทิฏฺฐิวูปสโม นาม สมฺมาทิฏฺฐิฯ ตสฺมา ยํ สมฺมาทิฏฺฐิปจฺจยา เวทยิตํ วุตฺตํ, ตเทว มิจฺฉาทิฏฺฐิวูปสมปจฺจยา เวทิตพฺพํฯ อิมสฺมิํ ปน สุตฺเต วิปากเวทนํ อติทูเรติ มญฺญมานา น คณฺหนฺตีติ วุตฺตํฯ อิมินา นเยน สพฺพตฺถ อตฺโถ เวทิตพฺโพฯ ยสฺส ยสฺส หิ วูปสมปจฺจยาติ วุจฺจติ, ตสฺส ตสฺส ปฏิปกฺขธมฺมปจฺจยาว ตํ ตํ เวทยิตํ อธิปฺเปตํฯ ฉนฺทวูปสมปจฺจยาติอาทีสุ ปน ฉนฺทวูปสมปจฺจยา ตาว ปฐมชฺฌานเวทนา เวทิตพฺพาฯ วิตกฺกวูปสมปจฺจยา ทุติยชฺฌานเวทนาฯ สญฺญาปจฺจยา ฉสมาปตฺติเวทนาฯ สญฺญาวูปสมปจฺจยา เนวสญฺญานาสญฺญายตนเวทนาฯ ฉนฺโท จ วูปสนฺโตติอาทีนิ วุตฺตตฺถาเนวฯ

3-7. เสกฺขสุตฺตาทิวณฺณนา

[13-17] ตติเย เสกฺโขติ สิกฺขนสีโลฯ กิํ สิกฺขตีติ? ติสฺโส สิกฺขาฯ เสกฺขายาติ ตีหิ ผเลหิ จตูหิ จ มคฺเคหิ สทฺธิํ อุปฺปนฺนายฯ สาปิ หิ อนิฏฺฐิตกิจฺจตฺตา อตฺตโน กิจฺจํ สิกฺขเตวาติ เสกฺขาฯ จตุตฺถปญฺจมฉฏฺฐสตฺตมานิ อุตฺตานตฺถาเนวาติฯ